Makroekonomik değişkenlerin Borsa İstanbul bankacılık endeksi üzerine etkisi: 2009-2018 yılları üzerine bir uygulama

Abstract

Artan küreselleşme olgusu yaşanan teknolojik gelişmeler birçok sektörü etkilemiş bankacılık sektörü de hiç kuşkusuz bu ortaya çıkan yeni ekonomik süreçten payını almıştır. Bu değişim ve gelişimle birlikte bankalar gün geçtikçe işlevlerine bir yenisini eklemekte karlarını giderek arttırmakta sektörün yaşadığı bu ivme banka getirilerini giderek önemli kılmaktadır. Bu yeni ekonomik modelde bankalar, çeşitlendirdikleri getirileri ile kârlarını artırmalarının yanı sıra yeni önemli roller üstlenmekte ve ekonomik hayatın içindeki en önemli ekonomik birimler olarak dikkat çekmektedir. Dolayısıyla sektörünün getirisi ile bu getiriyi etkilemesi olası makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin açıklanması son derece önemlidir. Bu amaçla makroekonomik değişkenler ile BİST Banka Endeksi arasındaki ilişki incelenmiştir. Makroekonomik değişkenlerin BİST Banka Endeksi üzerine etkisine yönelik ekonometrik uygulamanın yapıldığı bu çalışmada; Bankacılık sektörünün piyasa göstergesi olarak 2009:1Ç- 2018:3Ç arası dönemdeki Borsa İstanbul'da işlem gören 13 adet bankanın oluşturduğu üçer aylık XBANK endeks kapanış değerleri ile aynı dönemde tespit edilen makroekonomik değişkenler arasındaki doğrusal ilişki incelenmiştir. Modelde makroekonomik değişken olarak 20 farklı bağımsız değişken belirlenmiştir. Değişkenlerin seçiminde literatür uygulamalarının yanı sıra değişkenler arası ilişkiler, yayınlanma frekansları, bağımlı değişken ile ilişkili olabilme durumlarına göre seçim yapılmıştır. Seçilen değişkenlerin durağan olup olmadıkları belirlenmiş ve en uygun fark modeline göre durağan hale getirilerek analize uygun hale getirilmiştir. Çok değişkenli doğrusal regresyon modelinin temel varsayımları da aşamalı olarak test edilerek modelin en uygun hale gelmesi sağlanmıştır. Elde edilen regresyon denklemi Borsa İstanbul Banka Endeksini (XBANK) şu değişkenlerin etkilediğini ortaya koymuştur: CUMHURIYET, GSYIH, GDENGE, KREDI, M1, SUE, TUFE, USD, IHRACAT. Bu değişkenlerde ortaya çıkacak bir değişimin XBANK endeksini etkileyebileceği ve modelin açıklama gücünün %53,1 olduğu, modelin bütün olarak istatistiki açıdan anlamlı olduğu ve çok değişkenli doğrusal regresyon varsayımlarını sağladığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Bankacılık Sektörü, Finansal Getiri, BIST 10 Banka Getiri Endeksi, Makro Ekonomik Faktörler.

The increasing globalization phenomenon and the technological developments affected many sectors, the banking sector has undoubtedly taken its share from the emerging new economic process. With this change and development, banks are adding a new function to their functions day by day, increasing their profits and this acceleration of the sector makes bank returns increasingly important. In this new economic model, banks are not only increasing their profits with their returns that they diversified but also taking on new important roles and attracting attention as the most important economic units in economic life. Therefore, it is very important to explain the relationship between the return of the sector and the possible macroeconomic variables that likely to affect this return. In this study, in which the econometric application was made for the effect of macroeconomic variables on BIST Bank Index; as a market indicator of the banking sector, the linear relationship between the macroeconomic variables and the three-month XBANK index closing values of 13 banks traded in Borsa Istanbul in the period of 2009:1Q- 2018:3Q have been examined. In the model, 20 different independent variables were determined as macroeconomic variables. Besides the literature applications in the selection of variables, the selection was made according to the relationships between the variables, the frequencies of publication and being associated with a dependent variable. The selected variables were determined to be stationary or not and stabilizing according to the most appropriate difference model, it has been optimized for analysis. By being tested the basic assumptions of the multivariate linear regression model in stages, it is provided that the model optimized. Obtained regression equation revealed that the Borsa İstanbul Bank Index (XBANK) affected the following variables: REPUBLIC GOLD, GSYIH, GDENGE, CREDIT, M1, SUE, UFE, USD, EXPORT. It was determined that a change in these variables could affect the XBANK index and the model had a power of description % 53,1, that the model was statistically significant as a whole, and that it provided multivariate linear regression assumptions.Key Words: Banking Sector, Financial Return, BIST 10 Bank Return Index, Macroeconomic Factors