Doğalgaz tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Hazar Havzası örneği

Abstract

Çalışmada, doğalgaz kavramsal çerçevede incelenerek tüketiminin ekonomik büyümeye olan etkisi, ülkelerin doğalgaz rezervleri, üretimleri, tüketimleri, ihracatları ve ithalatları araştırılarak ticari önemi ortaya konulmak istenilmiştir. Ayrıca, politik baskı unsuru olarak kullanılan doğalgazın arz güvenliğine ve bu sorunun çözümü için önerilere yer verilmiş, Türkiye ve Hazar Havzası'nda bulunan Türk Devletleri'nin doğalgaz durumlarıyla enerji ilişkileri incelenmiştir.Çalışmada, Türkiye ve Hazar Havzası'nda yer alan ülkelerde (Rusya Federasyonu, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan) doğalgaz tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki gayri safi yurtiçi hasıla, doğalgaz tüketimi, sermaye ve işgücü gibi değişkenleri modele dahil ederek doğalgaz enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi araştırma amaçlanmıştır. Yıllık verilerle yapılan analizde, ilk başta Breusch Pagan LM Testi ile ülkeler arasında yatay kesit bağımlılığının olup olmadığına bakılmış ve birimler arasında yatay kesit bağımlılığının olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Böylelikle çıkan sonuç gereği değişkenlere ikinci nesil panel birim kök testi olan Pesaran CADF Birim Kök Testi uygulanmıştır. Birim kök testi soncuna göre, analize dahil edilen değişkenlerin birinci dereceden farklarının %5 anlam düzeyinde durağan oldukları tespit edilmiştir. Analizin son aşamasında ise analize dahil edilen değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini belirlemek için Pairwise Dumitrescu Hurlin Panel Nedensellik Testi'ne başvurulmuştur. Test sonucunda, çalışmanın ana konusunu oluşturan doğalgaz tüketimi ile reel gayri safi yurtiçi hasıla arasında çift yönlü bir Granger nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Analizde elde edilen bulgular ışığında politika karar vericilerin ekonomik kararlar alması, ekonomide etkinliğin ve sürdürülebilirliğin sağlanması açısından önemlidir.

In the study, the effect of natural gas consumption on economic growth, natural gas reserves, production, consumption, exports and imports of countries are investigated in order to reveal their commercial importance. Also, the security of supply of natural gas used as a political pressure factor and some suggestions for solving this problem, energy relations with Turkey and the Turkish states in the Caspian Basin natural gas situation was investigated.In the study, Turkey and the Caspian Basin located in countries (Russia, Iran, Azerbaijan, Kazakhstan and Turkmenistan) natural gas consumption and the relationship between economic growth to give the gross domestic product, natural gas consumption, by including variables in the model, such as capital and labor natural gas energy consumption and The aim of this study is to investigate the relationship between economic growth. In the analysis made with the annual data, it was first examined whether there was a cross-sectional dependence between the countries by Breusch Pagan LM Test and it was concluded that there was a cross-sectional dependence between the units. As a result, the second generation panel unit root test, Pesaran CADF Unit Root Test, was applied to the variables. According to the results of the unit root test, the first order differences of the variables included in the analysis were found to be stable at 5% significance level. In the last stage of the analysis, Pairwise Dumitrescu Hurlin Panel Causality Test was used to determine the causality relationship between the variables included in the analysis. As a result of the test, a two-way Granger causality relationship was found between natural gas consumption which is the main subject of the study and real gross domestic product. In the light of the findings obtained in the analysis, it is important for policy-makers to make economic decisions in terms of ensuring efficiency and sustainability in the economy.