Cerîde-i Askeriyye Gazetesi`nin Osmanlı askerî modernleşmesindeki yeri ve 1878-1879 yıllarındaki yazıları

Abstract

Askerî süreli yayınlar, Batı dünyasında modern orduların oluşumunda ve daha sonra tüm dünyaya yayılmasında etkili olan faktörlerden birisidir. 19. yüzyılda askerî reformların etkisiyle giderek artan askerî bilgi birikimi, teknolojik gelişmeler ve bilgilerin hızlı bir şekilde paylaşılma isteği askerî yönetimleri askerî süreli yayınlar çıkarmaya teşvik etmekteydi. Böylece matbaa askerî bilgi birikiminin büyümesine, çoğaltılmasına, mesafe ve zaman fark etmeksizin diğer ordular arasında yayılmasına vesile olmuştur. Avrupa'da giderek popülaritesi artmakta olan askerî süreli yayınlar konseptine dâhil olması için Osmanlı ordusunun, dünyaya açılmasının ve yeni askerî bilgilere erişmesinde temel aracı olacak olan Cerîde-i Askeriyye gazetesinin varlığı bu bakımdan son derece ehemmiyet kazanmaktaydı.Dünyadaki askerî gelişmeleri Osmanlı coğrafyasına taşıyıcı rol oynayan Cerîde-i Askeriyye gazetesi gerek Osmanlı askerî tarihi gerekse yabancı ordu araştırmalarında zengin muhtevası bakımından önemli bilgileri ihtiva etmektedir. Cerîde-i Askeriyye gazetesi neşredilmeye başlandığı günden itibaren kapatıldığı tarihe kadar kesintisiz olarak çıkarılmış, uzun ömürlü ve yarı resmi bir gazete kimliğine sahip olması bakımından oldukça önemlidir. Cerîde-i Askeriyye gazetesinin bu özellikleri ve Osmanlı askerî modernleşme sürecindeki misyonu düşünüldüğünde çalışılması gereken önemli bir kaynak özelliğine sahiptir.Bu çalışmanın ortaya çıkış süreci birkaç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada gazetenin bütün sayıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu tespit sırasında çalışmamızın konusunu teşkil edecek olan 1878-1879 yılları arasındaki bir yıllık dönemi çalışmayı tercih ettik. Bu tercihimizde bu yıllar arasında gazetenin bir bütünlük oluşturması ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı temel etken oldu. Çalışmamız üç ana başlıktan müteşekkildir. Birinci Bölüm'de Cerîde-i Askeriyye gazetesinin Osmanlı basın ve askerî tarihindeki yeri ve önemine vurgu yapılan bilgi ve yorumlara değinilmiştir. Bu bölümde Cerîde-i Askeriyye'nin tarihçesi, haber kaynakları ve içeriği, gazetenin dağıtımı ve abonelik sistemi ve gazetenin idaresi ve çalışanları gibi konular teşkil etmektedir. İkinci Bölüm'de Osmanlı askerî modernleşme hareketinde Cerîde-i Askeriyye gazetesinin yeri ve önemine vurgu yapılan bilgi ve yorumlardan müteşekkildir. Bu çalışmanın amacı, alt başlıklar altında bu konunun boyutlarını gösterebilmektir. Bu bağlamda çalışmada, Cerîde-i Askeriyye gazetesinin 1878-1879 yılları arasındaki bir yıllık (yaklaşık 100 sayı) dönemi incelenmiş, gazetenin Cüz'i Resmî ve Cüz'i Gayr-i Resmi başlıkları altında yer alan haber ve makaleler üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Cerîde-i Askeriyye gazetesi her ne kadar Osmanlı askerînin istifadesi için neşredilmiş ise de gazetede en çok yer verilen konuların büyük çoğunluğu yabancı ordular olmuştur. Bizde çalışmamızı oluştururken yabancı ordular hakkında yayınlanan askerî eğitim, sağlık hizmetleri, terfi nizamnâmeleri, muharebe tetkikleri, askerî tartışma, iaşe ve lojistik, askerî strateji, silah teknolojisi ve yabancı orduların işleyişi ve istatistiksel verileri üzerinden gazetenin Osmanlı askerî modernleşmesindeki rolünü yedi başlık altında anlatılmaya çalışılmıştır. Üçüncü Bölüm'de Cerîde-i Askeriyye gazetesinin yabancı ordular hakkında haber ve makalelerin değerlendirilmesine yer verilmiştir. Bu bölümde konuların daha iyi anlatmak adına tetkik eserlerden de faydalanılmıştır.

Military periodicals are one of the factor that have been influential in the formatin of modern armies in the Western World and then spread throughout the world. In the 19th century, the military knowledge, technological developments and the desire to share information rapidly increased with the effect of military reforms encouraged the military administrations to issue military periodicals. Thus, the printing press has been instrumental in the growth, reproduction and spread of military knowledge among other armies regardless of distance and time. The existence of Cerîde-i Askeriyye newspaper, which would be the main tool for the Ottoman army to open up to the world and to access new military information in order to be included in the concept of military periodicals, which was gradually increasing in popularity in Europe, was of great importance in this respect.Cerîde-i Askeriyye newspaper, which played a role in carrying the military developments in the world to the Ottoman geography, contains important information in terms of its rich content in both Ottoman military history and foreign army researches. Cerîde-i Askeriyye newspaper is very important in terms of having a long-lasting and semi-official newspaper identity, which was issued continuously from the day it was first published until the date it was closed. Considering these features of Cerîde-i Askeriyye newspaper and its mission in the Ottoman military modernization process, it has an important resource feature to be studied.The process of emergence of this study was carried out in several stages. At the first stage, all the issue of the newspaper were tried to be determined. At the time of this determination, we preferred to study the one-year period between 1878-1879, which would be the subject of our study. In this preference, the newspaper formed a integrity between these years and the Ottoman-Russian war of 1877-1878 was the main factor.Our study consists of three main topics. In the first part, information and comments emphasizing the place and importance of Cerîde-i Askeriyye newspaper in the Ottoman press and military history are mentioned. In this section, the history of Cerîde-i Askeriyye, its news sources and content, the distribution and subscription system of the newspaper, and the administration and employees of the newspaper.The second chapter consists of information and comments emphasizing the place and importance of Cerîde-i Askeriyye newspaper in the Ottoman military modernization movement. The purpose of this study is to show the dimensions of this subject under subheadings. In this context, in this study, the one-year period (about 100 issues) of Cerîde-i Askeriyye newspaper between 1878-1879 was examined, and evaluations were made on the news and articles under the headings of the newspaper's Official and Partly Non-Official titles. Although the Cerîde-i Askeriyye newspaper was published for the benefit of the Ottoman military, most of the topics covered in the newspaper were foreign armies. While creating our study, we tried to explain the role of the newspaper in the Ottoman military modernization under seven headings, through military training, health services, promotion regulations, combat studies, military debate, food and logistics, military strategy, weapon technology and the functioning of foreign armies and statistical data.In the third chapter, the evaluation of the news and articles of the Cerîde-i Askeriyye newspaper about foreign armies is given. In this section, different works have also been used to explain the subjects better.