Türkiye`de ahududu (Rubus idaeus L.) ve böğürtlen (Rubus fruticosus L.) yetiştirilen bazı bahçelerde bitki paraziti nematod türleri üzerinde faunistik ve sistematik araştırmalar

Abstract

Türkiye'de önemli bir üretim alanına sahip ahududu (Rubus idaeus L.) ve böğürtlen (Rubus fructicosus L.) bahçelerinde verimliliği etkileyen birçok zararlı organizma vardır. Tylenchida, Aphelenchida ve Dorylaimida (Nematoda) takımları bitkilerde ekonomik düzeyde zararlara neden olabilen ve önemli zararlı türlerin büyük bir kısmını içeren bitki paraziti nematod (BPN) ve virüs vektörü nematod (VVN) gruplarındandır. Bu çalışmada, Türkiye (Bursa, Düzce, Isparta, Mersin, Yalova, Muğla, Giresun ve Bartın illeri) ahududu ve böğürtlen üretimi yapılan alanlarda BPN ve VVN'ler faunistik ve taksonomik olarak incelenmiştir. 2015-2016 yıllarında nematod türlerinin erginlerinin yoğun olarak bulunduğu Mayıs-Haziran ve Eylül-Ekim ayları boyunca söz konusu illerde ahududu ve böğürtlen bahçelerinden toprak ve bitki örnekleri alınmıştır. Alınan bu örneklerden nematodlar ekstrakte edilmiş fiksasyonları, preparatları yapılmış ve nematod (BPN ve VVN)'ların morfolojik ve morfometrik karakterlere göre teşhisleri yapılmıştır. Laboratuvar çalışmalarında, toprakta bulunan aktif nematodların elde edilmesinde modifiye edilmiş `Baermann funnel` metodu kullanılmıştır. Köklerdeki nematodların elde edilmesinde `Incubation` metodu kullanılmıştır. Nematodlar teşhis için fikse edilmiştir. Preparatlar `Halka` yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda Tylenchida, Aphelenchida ve Dorylaimida takımlarına bağlı Tylenchina ve Hoplolaimina, Aphelenchina ve Dorylaimina alttakımının Tylenchoidae, Anguinoidae, Hoplolaimoidae, Dolichoroidea, Aphelenchoidea ve Longidoridea üstfamilyalarından ve Anguinata aratakıma bağlı 8 familya, 11 altfamilya ve 18 cinse bağlı 34 tür saptanmıştır. Çalışmada saptanan en yaygın türler Pratylenchus penetrans, P. neglectus, Filenchus filiformis, F. anguilonius, Helicotylenchus digonicus ve Aphelenchus avenae'dir. Elde edilen tüm türler Türkiye ahududu ve böğürtlen alanları için ilk kayıt niteliğindedir. Tespit edilen türlerden Tylenchus elegans, Basiria solomonensis, Scutellonema bradys, S. labiatum ve Amplimerlinius parbati Türkiye nematod faunası için yeni kayıt niteliğindedir.

There are a lot of harmful organisms that effects the efficiency of the Raspberry (Rubus idaeus L.) and Blackberry (Rubus fruticosus L.) Orchards which has an important place growth in Turkey. The Tylenchida, Aphelenchida and Dorylaimida (Nematoda) constitutes the most important group of plant parasitic nematodes (PPNs) and virus vector nematodes (VVNs) due to the fact that plants contain a large part of economically important harmful species. In this study, species of PPNs and VVNs are examined at raspberry and blackberry orchards in Turkey (Bursa, Düzce, Isparta, Mersin, Yalova, Muğla, Giresun ve Bartın province) by considering their two main aspects, namely faunistic and taxonomic. 2015-2016, during the May-June and September-October months, when adult nematod species are more abundant, soil and plant samples were taken from orchards in Bursa, Düzce, Isparta, Mersin, Yalova, Bursa, Giresun and Bartın province (Turkey). From these samples, nematodes were extracted, fixed, prepared and the ones belonging to nematodes (PPNs and VVNs) were identified by morphological and morphometric characters. In laboratory studies, a modified `Baermann funnel` method was used to obtaining active nematodes from soil. Incubation method was used to extract the nematodes from roots. For identification nematodes were fixed. The slides were prepared by `Ring` method. With this, totally 34 species were determined of which this species were of 18 genus of 11 subfamilies of 8 families of Tylenchoidae, Anguinoidae, Hoplolaimoidae, Dolichoroidea, Aphelenchoidea, Longidoridea superfamilies of Tylenchina ve Hoplolaimina, Aphelenchina ve Dorylaimina suborder of Tylenchina, Aphelenchida and Dorylaimida (Nematoda) order. The most encountered species in this study are Pratylenchus penetrans, P. neglectus, Filenchus filiformis, F. Anguilonius, Helicotylenchus digonicus and Aphelenchus avenae. All of them were recorded for the first time in raspberry and blackberry in the Turkey. In this species, Tylenchus elegans, Basiria solomonensis, Scutellonema bradys, S. labiatum and Amplimerlinius parbati are determined for the first time in the nematoda fauna of Turkey.