Tokat-Kazova koşullarında farklı gelişim dönemlerinin adaçayı (Salvia officinalis L.) bitkisinde verim ve kalite özeliklerine etkisi

Abstract

Salvia officinalis L.; Ballıbabagiller familyasından üretimi yapılan aromatik bir bitkidir. Bu çalışmada Tokat-Kazova koşullarında adaçayı (Salvia officinalis L.) bitkisinin farklı gelişim dönemlerinin verim ve kalite özelliklerini araştırmak amacı ile yürütülmüştür. Çalışma 2011 yılında Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Müdürlüğü deneme alanlarında bulunan 3 yaşında gençleştirme işlemi yapılan adaçayı (Salvia officinalis L.) plantasyonlarında yürütülmüştür. Çalışmada adaçayı bitkisinin sonbahar ve yaz dönemlerindeki dört farklı biçim zamanı araştırılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada bitki boyu, verimler (yeşil herba, kuru herba, kuru yaprak, uçucu yağ) kuru madde oranı, uçucu yağ oranı ve uçucu yağ bileşenleri incelenmiştir. Uçucu yağlar Clevenger aparatı ile çıkarılmış ve bu yağların kompozisyonu GC/MS ve GC-FID ile belirlenmiştir. Bu çalışmada, her iki dönemde (sonbahar ve yaz) 1 hafta aralıklarla dört biçim yapılmış uçucu yağ verimi hariç diğer özelliklerde sonbahar dönemi değerleri daha yüksek çıkmıştır. Denemede bitki boyu 20.5-32.0 cm, yeşil herba verimi 733.4-1562.2 kg/da, kuru herba verimi 184.1-533.7 kg/da, kuru yaprak verimi 110.7-202.6 kg/da, kuru madde oranı %20.7-31, uçucu yağ oranı %0.14-0.19, uçucu yağ verimi 1.6-3.5 lt/da aralığında değişmiştir. Araştırmada kullanılan adaçayı bitkisinin ana bileşenlerinden α-tuyon, 1.8 sineol ve kafur oranları sırası ile %27.4-33.2, %9.29-14.74, %16.6-21.14 aralıkların da olmuştur. En yüksek α-tuyon oranı %33.2 ile yaz dönemi 4'üncü biçim zamanında elde edilmiştir. Çalışma sonucunda, bölgede adaçayı tarımının başarı ile yapılabileceği, Salvia officinalis L'nin uçucu yağ oranı (α-tuyon ve 1.8 sineol) bileşenlerinin yüksek olmasından dolayı ilaç sanayisi için üretiminin yapılabileceği belirlenmiştir.

Salvia officinalis L. is an aromatic plant from Lamiaceae family that grows mainly in the Mediterranean region. This study was conducted to investigate yield and quality characteristics of sage (Salvia officinalis L.) in Tokat-Kazova region. The study was carried out in 2011 on sage (Salvia officinalis L.) plantations, which were refreshed at 3 years age, in Tokat-Kazova testing areas.The study was conducted according to randomized block design with three replications and four different harvesting period were investigated in two different seasons (autumn and summer). In this study, plant height and yields (green herba, dry herba, dry leaf yield, dry matter ratio, essential oil yield, essential oil ratio) and essential oil components were examined. Essential oils were distilled with Clevenger apparatus and their composition was determined by GC / MS and GC-FID.Four harvests were made in both periods and all values in Autumn were higher except the dry leaf ratio and essential oil yield. For medicinal sage plant height was between 20.5-32.0 cm; green herba yield was between 733.4-1562.2 kg / da; dry herba yield was between 184.1-533.7 kg / da; dry leaf yield was between 110.7-202.6 kg / da; dry matter rate was between 20.7-31%; essential oil content was between 0.14-0.19%; and essential oil yield was between 1.6-3.5 liters / da. In this study sage plant's main component (α-tuyon, 1.8 cineol and camphor) ratios ranged between 27.4-33.2%, 9.29-14.74%, and 16.6-21.14%, respectively. The highest α-tuyon ratio was obtained in summer 4th harvest time with 33.2%. According to this study, it is determined that sage cultivation can be done successfully in the region and Salvia officinalis L can be produced for pharmaceutical industry due to its high volatile oil content and ingredients.