Doktora öğrencileri için hazırlanan araştırma üretkenliğini destekleme programının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, doktora öğrencileri için araştırma üretkenliğini destekleyici bir program geliştirmek, uygulamak ve uygulanan programı değerlendirmektir.Araştırmada, tamamen karma eşzamanlı baskın statülü araştırma tasarımı kullanılan çalışmada, farklı program geliştirme ve değerlendirme modellerinden esinlenilerek bir program geliştirme-değerlendirme modeli ortaya konmuştur. Model, temel olarak dört aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar: ihtiyaç analizi, taslak programın oluşturulması ve gözden geçirilerek programın düzenlenmesi, programın uygulanması ve son olarak programın değerlendirilmesi ve yeniden yapılandırılması şeklindedir. Araştırmanın çalışma grubunu, Gaziosmanpaşa Üniversitesi 2016-2017 ile 2017-2018 eğitim-öğretim yıllarında Gaziosmanpaşa Üniversitesinde Sosyal Bilimler, Eğitim Bilimleri, Fen Bilimleri ve Sağlık Bilimleri Enstitülerinde doktora eğitimine devam eden öğrenciler, doktora dersi veren veya vermiş olan öğretim üyeleri ve enstitüsünde doktora eğitimi bulunan enstitü müdürleri oluşturmaktadır. Araştırma verileri, ihtiyaç analizi aşamasında ihtiyaç analizi anketleri ve görüşme formları ve programın uygulaması sırasında kullanılan açık uçlu anketler, görüşme ve gözlem formları aracılığıyla toplanmıştır. Ayrıca programın uygulanmasından önce ve sonra Papanastasiou (2005) tarafından geliştirilen ve Yapalak ve Ilgaz (2013) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan 'Araştırmaya Yönelik Tutum Ölçeği' ön-test ve son-test olarak uygulanmıştır. Araştırmanın nitel verileri MaxQda programından yararlanılarak betimsel analiz yöntemi ile çözümlenirken nicel verilerin analizinde SPSS 22 paket programı kullanılarak bağımlı gruplar t-testi ile analizler gerçekleştirilmiştir. İhtiyaç analizi kısmında öğrenci, öğretim üyesi ve enstitü müdürlerinin en yüksek frekansla belirtmiş oldukları ilk beş konu başlığının programda yer alması sağlanmıştır. Bu konu başlıkları 'Akademik Yazma Becerilerini Geliştirme ve Yayın Süreci', 'Düşünme Becerilerini Geliştirme', 'Çalışma Stratejileri', 'İşbirliği ve Akademik Ağ Kurma' ve 'Finansal Kaynaklara Erişim' şeklindedir. Belirlenen bu konu başlıklarına ait kazanım, içerik, öğrenme yaşantıları ve değerlendirme öğelerinin program uygulayıcıları, program değerlendirme uzmanları ve doktora öğrencileriyle ön değerlendirme çalışmalarının yapılmasının ardından programa son şekli verilmiş ve program 3 gün boyunca öğleden önce ve öğleden sonra oturumları olarak uygulanmıştır. Program değerlendirme çalışmaları programın uygulanması süreciyle eş zamanlı yürütülmüştür. Yapılan değerlendirmelerde programın olumlu, olumsuz ve geliştirilebilir yönleri tespit edilmiş, ayrıca oturumların öğrencilerin araştırma üretkenliklerine ne gibi katkılar sağladığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Uygulayıcı ve katılımcılar, programın doktora öğrencilerinin araştırma üretkenliklerini artırmaya yönelik ihtiyaçlarına cevap verici kazanımlar ve içeriğe sahip olduğundan bahsetmişlerdir. Öğrenme yaşantılarında uygulamalı etkinliklere yer verilmiş olması, soru-cevap tekniği ve işbirlikli/grup çalışmalarının kullanılması programın olumlu yönleri olarak ifade edilmiştir. Değerlendirme sürecinde ise program uygulayıcılarının etkinlikler boyunca öğrencilere anında dönüt ve düzeltmeler sağlaması olumlu yönler arasında görülmüştür. Katılımcılar, programın öğrencilerin birbirleriyle tanışarak sosyalleşmesini sağladığını ve araştırmaya yönelik ilgi, istek, çaba ve motivasyonlarının artırılmasını sağlamaya yönelik de olduğunu da belirtmişlerdir. Programın olumlu yönlerinin yanı sıra olumsuz yönlerinden de bahsedilmiştir. Programda kazanımlar ve içeriğin yoğun olması nedeniyle daha fazla zamana ihtiyaç duyulması yapılan eleştirilerden biridir. Bunun yanı sıra öğrenme yaşantılarında düz anlatım yönteminin sıklıkla kulllanıldığı oturumlarda uygulamalı öğretim tekniklerine yer verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Değerlendirme kısmında ise zaman sıkıntısı nedeniyle yeterince dönüt ve düzeltme alamayan öğrencilerin bulunduğu ifade edilmiştir. Araştırmaya yönelik tutum ölçeğinden elde edilen sonuçlarda ise 'profesyonellik için araştırmanın faydaları', 'araştırma kaygısı' ve 'araştırmaya yönelik pozitif tutum' alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığını gösterirken 'yaşamla ilişkilendirme' ve 'araştırma güçlüğü' alt boyutlarında son-test lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların bulunduğu tespit edilmiştir. Yapılan bütün değerlendirmeler neticesinde program kazanım, içerik, öğrenme yaşantıları ve değerlendirme öğeleri, zaman ve fiziki ortam, uygulama süreci ve programa ait zaman çizelgesi göz önünde bulundurularak yeniden yapılandırılmıştır. Çalışmanın son kısmında gelecekte yapılacak bu çalışmaya benzer çalışmaların uygulama ve araştırma süreçlerine yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar sözcükler: araştırma üretkenliği, doktora öğrencileri, program geliştirme, program değerlendirme.

The purpose of this study was to develop, implement, and evaluate a curriculum that aims to support research productivity of PhD students.In this research, a fully mixed concurrent dominant status research design were used and a curriculum development-evaluation model was designed based on different curriculum development and evaluation models. The model was basically composed of four stages. These stages were 1)need analysis, 2)composing a draft curriculum and development, 3)implementation of the curriculum and, 4)evaluation and restructuring of the curriculum. The study group of the research involved students who continue their PhD education at Gaziosmanpaşa University Graduate Schools of Social Sciences, Educational Sciences, Natural and Applied Sciences and Health Sciences, faculty members who currently offer or have offered PhD courses and institute directors who have PhD programs at their institutes. In need analysis part of the study, research data were gathered using need analysis questionnaires and interview forms and in the main study,open-ended questionnaires, interview forms and observation forms were used during the application of the curriculum. In addition, the 'Attitudes toward Research' scale developed by Papanastasiou (2005) and adapted to Turkish by Yapalak and Ilgaz (2013) was administered as a pre-test just before the implementation of the curriculum and as a post-test about two months after the implementation. Qualitative data of the study was analyzed using descriptive analysis method using MaxQda software while quantitative data were analyzed with dependent samples t-test by using SPSS 22 package program. The top five topics asserted by the students, faculty members, and institute directors during the need analysis were included in the curriculum. These topics were 'Development of Academic Writing Skills and Publication Process', 'Development of Thinking Skills', 'Studying Strategies', 'Cooperation and Academic Networking', and 'Access to Financial Resources'. After preliminary consideration of the objectives, content, learning-teaching process and evaluation of these identified topics by curriculum practitioners, curriculum and instruction experts and PhD students, the curriculum was put into its final form. The curriculum was implemented for 3 days as workshops in the morning and the afternoon.Program evaluation was carried out concurrently with the program implementation. In the curriculum evaluation part, positive, negative and improvable aspects of the curriculum as well as how the sessions contributed to the research productivity of the students were examined. Curriculum practitioners and participants indicated that the curriculum had the objectives and content that were responsive to the needs of PhD students to improve their research productivity. In the learning-teaching process, application of workshop practices, question-answer technique and collaborative/group works were indicated as positive aspects of the curriculum. In the evaluation part of the curriculum, immediate feedback and corrections from the practitioners were seen as positive aspects. Participants also stated that the curriculum provided students with the opportunity to socialize and get to know each other, and to increase the interest, desire, effort and motivation toward research. The negative aspects as well as the positive aspects of the curriculum were mentioned. It is one of the criticisms that more time was needed because of the intense objectives and content of the curriculum. It was also mentioned that the practical teaching techniques should be included in the sessions where the lecturing method was frequently used. It was also stated that, in evaluation part, there were students who did not get enough feedback and correction due to time constraints. The results from 'Attitudes Toward Research' scale showed that there was no statistically significant difference between pre-test and post-test of 'research usefulness for profession', 'research anxiety' and 'positive attitudes toward research' factors while there were statistically significant difference between pre-test and post-test of 'relevance to life' and 'research difficulty' factors in favor of post-test. As a result of the evaluations, the curriculum was restructured by taking into consideration the objectives, content, learning-teaching process and evaluation, time and physical atmosphere, application process and time schedule of the curriculum. In the last part of the study, some suggestions were made for the implementation and suggesstions for the future studies are presented. Keywords: research productivity, PhD students, currciulum development, curriculum evaluation.