Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri ile iş doyumu arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı; Tokat İli merkez ilçedeki ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda yöneticilerin kültürel liderlik rolleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Çalışmada cinsiyet, yaş, branş, kıdem yılı, eğitim durum, okul türü ve okulun bulunduğu sosyo-ekonomik çevre değişkenlerinin katılımcıların kültürel liderlik ve iş doyumu düzeyine etkisi incelenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim öğretim yılında Tokat Merkez ilçede resmi ve özel liselerde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan ölçme aracı üç bölümden oluşmaktadır. Aracın birinci bölümünde kişisel bilgiler, kinci bölümünde ise Yıldırım (2001) tarafından geliştirilen `Kültürel Liderlik Ölçeği` ve üçüncü bölümde ise 1967 yılında Weiss, Dawis, England ve Lofquist tarafından geliştirilen ve 1985 yılında Aslı Baycan tarafından Türkçeye çevrilen `Minnesota İş Doyumu Ölçeği` yer almaktadır. Araştırmada elde edilen veriler, betimsel istatistikler (aritmetik ortalama, standart sapma, frekans, yüzde ) ve anlam çıkarıcı istatistikler (t-test, tek yönlü varyans analizi, Pearson korelasyon) kullanılarak çözümlenmiştir.Araştırma sonucuna göre, öğretmenlerin kültürel liderlik algı düzeylerinin katılıyorum düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerine ilişkin algı düzeyi cinsiyet, eğitim düzeyi, görev türü, yaş ve kıdem açısından anlamlı bir farklılık göstermezken okul türü ve okulun bulunduğu sosyo-ekonomik çevre anlamlı bir farklılık göstermektedir. Bu sonuç doğrultusunda, özel liselerde görev yapan öğretmenler okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerini yeterli ve etkili bulmaktadır. Ayrıca, okulun bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik düzey arttıkça, öğretmenlerin kültürel liderlik algısı düzeylerinin de arttığı görülmektedir. İş doyumu bağlamında öğretmenler memnunum düzeyinde görüş bildirmişlerdir. Bunun yanı sıra öğretmenlerin içsel doyum düzeyleri, ortalama doyum düzeyi ve dışsal doyum düzeyinden daha fazladır. Öğretmenlerin iş doyum düzeyleri cinsiyet, eğitim düzeyi ve yaş değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık oluşturmazken; görev türü, kıdem, okul türü ve okulun bulunduğu sosyo-ekonomik çevreye göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Buna göre, meslek öğretmenleri, branş öğretmenlerine göre daha fazla iş doyumu yaşamaktadırlar. Kıdemi en düşük olan öğretmenler, görece en yüksek düzeyde içsel doyum yaşamaktayken, orta kıdemde olan öğretmenler en yüksek düzeyde dışsal doyum yaşamaktadırlar. Özel okullarda görev yapan öğretmenlerin iş doyumları kamu okullarında çalışan öğretmenlerden daha fazladır. Okulun bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik düzeyi arttıkça öğretmenlerin iş doyum düzeyleri de artmaktadır. Öğretmenlerin kültürel liderlik algı düzeyleri ve iş doyum düzeyleri arasında pozitif bir ilişki vardır. Buna göre, okul yöneticileri kültürel liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyi arttıkça, öğretmenlerin iş doyum düzeyleri de artmaktadır. Veriler, okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerini geliştirmenin önemli olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle, Milli Eğitim Bakanlığı ve Eğitim Fakülteleri yönetici yetiştirme programlarında yöneticilerin liderlik rollerini geliştirici eğitimlere ve programlara öncelik vermelidir.

Aim of this research is to determine level of administrators'cultural leadership and teachers'satisfaction. The realization levels cultural leadership and teachers' satisfaction have been investigated in terms of seniority, branch, school type, socio-economic situation of the schools, educational background, sex and age.In this study, survey research method has been used. The population of the study is comprised of of public and private high schools teachers working in Tokat center in 2017- 2018 academic year. In the first part of the scale personal demographic information is requested. In the second part of the scale, there is `Cultural Leadership Questionnaire` developed by Yıldırım (2001) and in the third part of the scale, there is `Minnesota Job Satisfaction Survey` develeoped by Weiss, Dawis, England and Lofquist and later translated into Turkish by Aslı Baycan in 1985. The data was analysed by descriptive statistics (arithmetic mean, Standard deviation, frequency, percentile) and inferential statistics (t-test, one-way variance analysis, Pearson correlation).Result of the research shows that teachers' cultural leadership perceptions are on the `agree` level. Realization level of teachers about administrators'cultural leadership was found not significantly different by sex, education level, job style and seniority while significantly different by school type and schools' socio-economic enviroment. According to these results, teachers working in private high schools found their administrators effective and adequate in terms of cultural leadership. Moreover, the upper the schools were situated in socio-economic enviroment, the more positive cultural leadership realization of teachers' had. According to teachers' perceptions, teachers' realization of job satisfaction was on the `satisfied` level. Furthermore, teachers' intrinsic job satisfaction level was calculated more than extrinsic job satisfaction and job satisfaction. Teachers' job satisfaction level was not significantly different by sex, education level and age while job type, seniority, school type and schools' socio-economic enviroment. Vocational teachers had more job satisfaction than branch teachers. While the highest instrinsic job level was experienced by teachers having the littlest seniority, the highest extrinsic job level was experienced by teachers having moderate seniority. Teachers working in private high schools had more job satisfaction than those working at state high schools. The upper the schools were situated in socio-economic enviroment, the more teachers had job satisfaction. There was a positive correlation between realization level of teachers about administrators'cultural leadership and job satisfaction. That is, the more school administrators showed cultural leadership behaviour, the more teachers had job satisfaction. Datas showed importance of improving administrators' cultural ledership roles. That's why, Ministry of National Education and Faculties of Education should give priority to organize training programmes for enchancing school administartors'cultural leadership roles.