TÜBİTAK`ın yayımladığı sorun odaklı çocuk kitaplarının biçim-içerik ve okunabilirlik açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada TÜBİTAK'ın yayımladığı sorun odaklı 39 çocuk edebiyatı yapıtının biçim-içerik ve okunabilirlik açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma deseninden olan durum çalışması kullanılmıştır. Doküman incelemesi yapılırken yapıtların biçim ve içerik özelliklerinin belirlenmesinde Demircan'ın (2006) geliştirmiş olduğu, yapıtların iç yapı ve dış yapı ölçütlerine yönelik toplam 75 sorudan oluşan; `Kitapların Tasarım ve Düzenleme Özellikleri`, `Kitapların Yazar ve Kitap Bilgileri`, `Kitapların Dil ve Anlatım Özellikleri`, `Kitapların Konu-Plan Özellikleri`, `Kitapların Resimlendirme Özellikleri Nitelikleri` ile incelendiği 5 farklı veri toplama aracı kullanılmıştır. Bu niteliklere ilişkin veriler SPSS 22 programıyla analiz edilmiş ve ulaşılan sonuçlar yorumlanmıştır. TÜBİTAK tarafından yayımlanan sorun odaklı çocuk kitaplarının iç yapı ve dış yapı özellikleri ile ilgili elde edilen bulgulara bakıldığında kitapların, bir çocuk kitabında olması gereken iç yapı ve dış yapı ölçütlerini önemli ölçüde taşıdığını göstermektedir. İnceleme sonucunda iç yapı ve dış yapı ölçütlerini saptamakta kullanılan 75 maddeden 57 tanesinin 'yeterli' olduğu bulunmuştur. Dolayısıyla kitapların yeterlilik oranı %76'dır. Bununla birlikte, inceleme sonuçlarında gerek iç yapı gerekse dış yapı ölçütleri açısından kitapların birtakım eksiklerinin olduğu da tespit edilmiştir. Tasarım ve düzenleme özelliklerinden kitaplarda kullanılan puntoların, satır arası boşlukların ve kitap kapağında bulunan resmin kitapta olmamasının yetersiz olduğu görülmüştür. Araştırma konusu sorun odaklı çocuk kitaplarının yazar ve kitap bilgileri incelendiğinde kitaplar içerisinde içindekiler bölümünün olmadığı, çoğunluğunda bilinmeyen sözcükler için sözlük olmadığı, iç kapakta kitabın yöneldiği yaş grubunun belirtilmediği, kitabın okuma kılavuzunun olmadığı, yazarların tanıtılmadığı, metinlerin bilimsel danışmanlarının olmadığı, yazarların diğer kitaplarının bilgilerinin verilmediği ve tamamında Talim Terbiye Kurulunun onayı olmadığı görülmektedir. İncelenen kitaplarda cümlelerin açık ve anlaşılır olması, bilinmeyen sözcüklerin anlamlarının aynı sayfada verilmesi, paragrafların uzunluğunun yaş gruplarına uygun olması, önemli yerlerin çeşitli yazı tonlarıyla vurgulanması niteliklerinde de yetersizlikler tespit edilmiştir. Aynı zamanda çalışmada, sorun odaklı çocuk kitaplarının okunabilirlik düzeyleri incelenmiştir. Bu kitapların okunabilirlik düzeylerinin belirlenmesinde Ateşman`ın(1977) Türkçe için Flesch`ten uyarladığı, kelime ve cümle uzunluğunu temel alan formül esas alınmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda sorun odaklı çocuk kitaplarının okunabilirlik düzeyinin Ateşman tarafından Türkçeye uyarlanmış Flesch Formülü`ne göre kolay ve orta güçlükte olarak değişim gösterdiği belirlenmiştir. İncelenen 39 kitabın 28'inin okunabilirlik düzeyinin kolay, 11 tanesinin de orta güçlükte olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: TÜBİTAK, Sorun Odaklılık, İç Yapı-Dış Yapı, Okunabilirlik.

In this study, the examination of 39 problem-oriented children's literature artworks published by The Scientific and Technological Research Council of Turkey was aimed in terms of format-content and readability. In the research, a qualitative research method, case work has been used. The research method applied in the study is the primary qualitative research method based on document analysis. During litarature reasearch, five different data collection tools; 'the design and editing characteristics of the books,' 'author and book information of the books,' 'the language and expression characteristics of the books' and 'the characteristics of the books' which were developed by Demircan (2006) intended for determining the artworks' internal and external structure criterion, containing a total of 75 questions were utilized. Data related to these qualities were analyzed with SPSS 22 program and the obtained results were interpreted. When the findings obtained regarding the internal and external structure characteristics of the problem-focused children's books published by TÜBİTAK are examined; It shows that the books carry most of the internal and external structure criteria that should be in a children's book. As a result of the examination, 57 of the 75 items used to determine the internal and external structure criteria were found to be 'sufficient. Therefore, the qualification rate of the books is 76%. However, it has also been found that there are some deficiencies in terms of both internal and external structure criteria with research results. Among the design and editing features, inadequacies are detected that the fonts used, the spaces between the lines, and the picture on the book cover are not in the book. When the author and book information of the problem-oriented children's books are examined; there are no tables of contents in the books, there are no dictionaries for unknown words in the majority of the books, the age groups on which the book is directed are not indicated on the inner covers, the books do not have reading guides, the authors are not introduced, the scientific advisors of the texts are not given, and the information of the other books of the authors are not given. None of them have the approval of the Board of Education. In the books examined, inadequacies that the sentences were clear and comprehensible, the meanings of unknown words were given on the same page, the length of the paragraphs was appropriate for the age groups, and the essential places were emphasized with various writing tones were found. At the same time, the study examined the readability levels of problem-oriented children's books. Determining the readability levels of these books was based on the formula, which was adapted from Flesch for Turkish by Ateşman, grounding on the word and sentence lengths. As a result of the evaluations, it was determined that the readability level of the problem-oriented books varies between easy and moderate levels, according to the Flesch Formula adapted to Turkish by Ateşman. Of the 39 books examined, 28 were found to be easy to read, and 14 were moderately difficult to read. It was concluded that 39 of the books were narrative text, and 28 of the 39 books that were narrative in terms of readability were easy, and 11 of them were of medium difficulty. Keywords: TÜBITAK, Problem-Oriented, Internal-External, Readibility