Bulam (Çelikhan-Adıyaman) civarının uzaktan algılama yöntemi ile incelenmesi

Abstract

Çalışma alanı Adıyaman ili Çelikhan ilçesi sınırları içerisinde yer alan Bulam mevkii ve çevresini kapsayan 914 km2'lik bir alanı kapsamaktadır. İnceleme alanında gözlenen birimler otokton ve allokton olmak üzere iki farklı jeolojik oluşuma sahip birimlerden meydana gelmektedir. Otokton birimler Besni (Orta Maastrihtiyen), Alt Germav (Orta-Üst Maastrihtiyen), Üst Germav (Alt Paleosen), Gercüş (Üst Paleosen) ve Hoya Formasyonlarından (Alt Eosen) oluşmaktadır. Allokton birimler ise Malatya Metamorfiti (Paleozoyik), Koçali Karmaşığı (Üst Triyas-Geç Kretase) ve Maden Karmaşığıdır (Alt Eosen).Birimlerin jeolojik haritalamasının yapımı ve olası alterasyon veya cevherleşmelerin tespiti amacıyla görüntü iyileştirme (kontrast germesi) ve görüntü aritmetiği (bant oranları, renkli kompozit görüntülerin oluşturulması, kontrollü sınıflama, Abrams yöntemi, Sultan yöntemi ve Temel Bileşenler analizi) gibi uzaktan algılama yöntemleri kullanılmıştır. Bu incelemeler sonucunda sahada gözlenen birimlerin litolojik belirlemesi gerçekleştirilmiş ve demirli mineraller açısından potansiyel olabilecek iki saha tespit edilmiştir. Tespit edilen sahalarda yapılan arazi çalışmalarında; jeolojik gözlemler yapılmış, numune alımı gerçekleştirilmiş ve sonuçların doğrulukları sınanmıştır. Sahadan alınan örneklerin XRD sonuçları incelendiğinde örneklerin kireçtaşı olduğu fakat tektonik etkinin olduğu yerlerde dolomitleşme ve/veya dolomit örneklerinin gözlendiği belirlenmiştir. Bulam civarını potansiyel alan olarak belirlenmesini sağlayan spektraların, tektonik yapılara bağlı olarak oluşan limonit ve hematit oluşumları ile yer yer birkaç on santimetre boyutuna varan hematit damarlarından kaynaklandığı belirlenmiştir. İkinci potansiyel alan olan Kömür sahasındaki yansıma değerlerinin ise kireçtaşlarının süreksizliklerini dolduran demir oksitler ve demir içeren toprak örtüsünden kaynaklandığı belirlenmiştir.

The study area covers an area of 914 km2 which covers Bulam and its surroundings within the boundaries of Çelikhan district of Adıyaman province. The units observed in the study area are composed of two different geological formations as autochthonous and allokton. The autochthonous units consist of Besni (Middle Maastrichtian), Lower Germav (Upper- Maastrichtian), Upper Germav (Lower Paleocene), Gercüş (Upper Paleocene) and Hoya Formations (Lower Eocene). Allokton units are Malatya Metamorphites (Paleozoic), Koçali Complex (Upper Triassic - Late Cretaceous) and Mining Complex (Lower Eocene).Remote sensing methods were used such as image enhancement (contrast stretching) and image arithmetic (band ratios, creation of color composite images, controlled classification, Abrams method, Sultan method and Basic Component analysis) to determine the possible alteration or mineralization and geological mapping. As a result of these investigations, the lithological determination of the units observed in the field has been realized and two potential areas for iron minerals have been identified.In the field studies in the determined areas; geological observations were made, sampling was performed and the results were tested for accuracy. When XRD results were examined, it was determined that the samples were mostly limestone but where dolomitization and / or dolomite samples were observed where tectonic effect was observed. It is determined that the spectra, which determine the vicinity of Bulam as a potential area, are caused by limonite and hemtite formation due to tectonic structures and hematite veins up to a few centimeters in size. The reflection values in the second potential area of the coal field were determined to be caused by iron oxides and iron-containing soil cover which fill the discontinuities of the limestones.