Juvenil sakız ağacı (Pistacia lentiscus L.) sürgün kültürlerinde bazı elisitör uygulamalarının triterpenoid miktarları üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Sakız ağacı (Pistacia lentiscus L.), antikanser, antifungal, antibakteriyal, antimikrobiyal, antienflamatuvar ve anti-helicobakter pylorii aktivitesi gibi daha pek çok hastalığın tedavisinde kullanılan değerli sekonder metabolitleri içermesi bakımından tibbi ve ekonomik öneme sahip önemli bir bitkidir. Tez çalışmamızın amacını, juvenil sakız ağacı sürgün kültürlerine bazı elisitör uygulamaları ile antikanser ve antihelikobakter aktivite gösterdiği bilinen triterpenoidlerin (özellikle oleanonic asit, moronic asit, 24Z-masticadienonic asit, 24Z-isomasticadienonic asit, 24Z-masticadienolic asit, 24Z-isomasticadienolic asitin) biyoteknolojik yollarla miktarlarının arttırılabilmesi oluşturmaktadır.Bu bağlamda öncelikle yüzey sterilizasyonu tamamlanan P. lentiscus olgun tohumları 1 mg/l IBA destekli MS besi ortamında çimlendirilmiştir. Aksenik gövdelerin çoğaltımı, 1mg/l BAP, 0.5 mg/l GA3 ile destekli MS besi ortamında gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sürgünler farklı kimyasal elisitörlerin bulunduğu besi ortamlarına (E-vitamini, JA, MeJA, Tyr, Pyr, LPM, Mannan, Kitosan, Zimosan A, Peptigoglikan, P. atlantica ekstraktı, P. lentiscus ekstraktı, P. khinjuk ekstraktı, P. terebinthus ekstraktı ve P. vera ekstraktı) bir kültür periyodu süresince transfer edilmiştir. Ursonik Asitin genel olarak tüm uygulamalarda tespit edildiği, P. atlantica ekstraktı ve Peptidoglikan elisitör uygulamaları haricinde Ursonik Asit miktarında artış meydana geldiği görülmüştür. P. atlantica, P. terebinthus ve P. vera ekstraktı dışında tüm elisitör uygulamalarına ait ekstraktlarda farklı triterpenoid çeşitlerinin oluşumunun gözlendiği tespit edilmiştir. Morfolojik bakımdan ise, kontrol gruplarına oranla elisitör uygulanmış sürgünlerin sağlıksız, sararmış, kırmızımsı ve kahverengileşen gövde ve yaprak yapısına sahip olduğu görülmüştür.

Pistacia lentiscus L. (Mastic tree) is an important plant with important medical and economic importance because it contains valuable secondary metabolites used in the treatment of many diseases such as anticancer, antifungal, antibacterial, antimicrobial, anti-inflammatory and anti-helicobacter pylorii activity. The aim of our thesis is to use some elicitor applications on juvenile mastic tree shoot cultures to increase the amount of triterpenoids which known to have anticancer and antihelicobacter activity via biotechnological methods (esspecially oleanonic acid, moronic acid, 24Z-masticadienonic acid, 24Z-isomasticadienonic acid, 24Z-masticadienolic acid, 24Z-isomasticadienolic acid). In this context, surface sterilized mature seeds of P. lentiscus were germinated in MS medium. supplemented 1 mg/l IBA. Proliferation of of axenic shoots was performed in MS medium supplemented with 1 mg/l BAP and 0.5 mg / l of GA3. Then shoots were transferred to the MS medium in which different chemical elicitors (E-vitamin, JA, MeJA, Tyr, Pyr, LPM, Mannan, Chitosan, Zimosan A, Peptigoglikan, P. atlantica extract, P. lentiscus extract, P. khinjuk extract, P. terebinthus extract and P. vera extract) for a culture period.Ursonic acid was detected generally in all applications, however except for P. atlantica extract and Peptidoglycan elicitor applications, it was seen that an increase in the amount of Ursonic Acid occurs. Except P. atlantica, P. terebinthus and P. vera extracts, it was determined that different triterpenoid varieties were observed in the extracts of all elicitor applications. It was found that the shoots applied to the elicitors had unhealthy, yellowed, reddish and brownish stem and leaf compared to the control groups morphologically.