19. yüzyılın ilk yarısında Bafra Kazası nüfusu

Abstract

Nüfusla ilgili çeşitli tanımlar mevcuttur. Genel anlamda nüfusu, belirli bir zamanda, sınırları tanımlı bir bölgede yaşayan insan sayısı olarak ifade edebiliriz. Nüfusun niteliği ve niceliği sayımlar yoluyla belirlenir. Nüfus sayımları yapılış dönemi ve amacına yönelik çeşitli farklılıklar içerebilmektedir. Günümüzde yapılan nüfus sayımlarının genel amacı seçmen sayılarını belirlemektir. Ancak geçmişe bakıldığında nüfus sayımlarının temel amacının daha farklı olduğu görülebilir. Çalışma konumuzda da olduğu gibi askeri gücü belirlemek ve vergi gelirlerini tespit etmek amacı taşıyan nüfus sayımlarında yalnızca erkekler sayılmış, kadınlar ve kız çocuklar dikkate alınmamıştır.19. yüzyılla birlikte dağılma sürecini daha hızlı yaşayan Osmanlı Devleti'nin toprak kayıplarıyla birlikte yaşadığı değişimi siyasal, ekonomik ve en önemlisi toplumsal açıdan açıklayabilmek için nüfus ve nüfus hareketlerini ayrıntılarıyla ortaya koyabilmek son derece önemlidir.Osmanlı Devleti'nde nüfus ile ilgili yapılacak çalışmalarda çalışılan yüzyıla göre farklı kaynaklar kullanılmalıdır. Klasik dönemde nüfus çalışmalarının kaynağı olan tahrir defterlerinin yerini 19. yüzyılla birlikte nüfus defterleri alacaktır. Nüfus defterleri tutuluş şekli ve amacı bakımından çok değerli bilgiler içermektedir. Çalışmamızda şu ana kadar yaptığımız açıklamalar doğrultusunda tutulmuş 5 adet nüfus defteri kullanılarak 19. yüzyılın ilk yarısında Bafra kazası nüfusu her yönüyle ele alınmıştır.İncelemeye tabi tuttuğumuz defterlerden H. 1250 (M. 1834 ? 1835) yılına ait olan; 972 -973 numaralı Bafra- Alaçam müslim nüfus defteriyle, Bafra'nın müslüman nüfusunu, 980 numaralı defterle gayr-i müslüm nüfusu, 979 numaralı defterle de Bafra'daki göçmen ve misafirlere ait nüfus verilerini ortaya koyduk. 1849 yılına ait 1034 numaralı nüfus icmal defteriyle de 19. yüzyılın ilk yarısındaki Bafra nüfusunu çalışmamızın tarihi ile igili olarak son aşamaya kadar incelemiş olduk.Çalışmamız içerisinde nüfusu ortaya koyarken kullandığımız defterlerin terminolojisini ve içerdikleri bilgilerin niteliğini açıklamak suretiyle çalışma bölgemizle ilgili başta mahalle ve köy isimlerini vererek idari yapılanmayı, erkek nüfusun sayısını, askerlik durumlarını, vergi mükelleflerini, doğum ve ölüm tarihlerini, kullanılan isim ve sıfatlarını ortaya koyduk.

Population and population movements largely determined the social, political and economic history of The Ottoman Empire in 19 th century. Census notebooks as the product of The Ottoman census transfer to the present day very important information in this regard. Census notebooks are very important in terms of demonsrating primarily administrative structures by giving the names of neighborhood and village, the number of the male population and their military status, taxpayers, birth and death dates, names and attributes Census notebooks of Bafra Muslim population, numbered 972, 973, 979, 980 and 1034 contain the all population statistics from 1835, when the first census was done to 1849, continued to be traded.