Etiyopya`da ifade özgürlüğünün teminatları federasyon meclisinin anayasayı yorumlama yetkisinin ve mahkemelerin rolünün eleştirel değerlendirmesi

Abstract

İfade özgürlüğü hem EFDC Anayasası hem de MSHUS gibi Etiyopya tarafından onaylanan uluslararası anlaşmalarla ilan edilen temel insan haklarından birisidir. Bazı önemli aktörler bu hakkın hayata geçmesinde önemli bir rol oynarlar. Anayasayı yorumlama yetkisini haiz Federasyon Meclisi ve anayasayı uygulama yetkisini haiz mahkemeleriifade özgürlüğünün korunmasının öncüleri olarak görülebilir. Diğer faktörler anayasa ve Etiyopya'nın taraf olduğu sözleşmeler doğrultusunda yapılan yasaların mevcudiyetidir. Halklarının korunmasını talep eden halkın ve ülkenin yasalarını yapan Yasama Meclisi temsilcileri gibi diğer organların oynadığı rol de açıktır.Bu tez Etiyopya'da ifade özgürlüğünün durumunun anayasayı uygulamak görevini yerine getirmeyen mahkemeler kadar, anayasal yargı mekanizmasıyla da ilgili olduğunu iddia etmektedir. Bu durum anayasaya uygun bir şekilde karar vermede yaşanan sıkıntılarla ilgilidir. İfade özgürlüğünü ihlal eden yasaların mevcudiyeti de ayrıca ifade özgürlüğünün alanını daraltmak için hükümet tarafından kullanılmaktadır.Bu çalışma anayasaya uygun olarak mahkemelerin karar alamamaları kadar, ihlallerin giderilmesi yönünde vatandaşlar için bağımsız ve ehil anayasal yargı mekanizmasının yokluğunun, ifade özgürlüğünün mevcut kötü durumunda bir rol oynadığını iddia etmektedir. Bu tez anayasal denetim mekanizmasının değiştirilmesi ve mevcut yasaların yeniden düzenlenmesi gibi bazı geçerli önerilerle son bulmaktadır.

Freedom of expression is one of the fundamental human rights declared both in the F.D.R.E Constitution and international agreements ratified by Ethiopia such as the ICCPR. Some notable actors play a paramount role in the realization of this right. The House of Federation which holds the power of interpreting the Constitution and Courts of law which have the duty of enforcing the Constitution can be considered as the vanguard in protection of freedom of expression. Other factors include presence of laws which are enacted in line with the Constitution and treaties to which Ethiopia is a party. The role played by the people in seeking remedy for protection of their right and other organs such as the house of people's representatives which enacts laws of the land is also undeniable.The situation of freedom of expression in Ethiopia is attributable to failure of the Constitutional adjudication mechanism as well as courts of law which didn't fulfill their duty of enforcing the Constitution which is supposed to be effected by making decisions in line with the Constitution. Presence of laws which stifle freedom of expression is also used as a weapon by government to narrow down the environment for free expression.This thesis concludes that absence of an independent and capable Constitutional adjudication mechanism for citizens to seek remedy for violation of their basic right as well as failure on behalf of courts to make their decisions in accordance with the Constitution have contributed to the handicapped situation of freedom of expression. The thesis is wrapped up by providing some viable recommendations such as change of the constitutional review mechanism and reforming current laws.