Kınalızâde Ali Efendi ve ahlak eğitimine ilişkin görüşleri

Abstract

Küreselleşme sürecinin etkisiyle sosyo-kültürel yaşamda meydana gelen hızlı değişmeler, ahlaki değerlerde de bir takım değişmeleri beraberinde getirmektedir. Modern dönemde, iletişim teknolojilerinin de etkisiyle toplumlar arasındaki etkileşim daha da artmaktadır. Bu anlamda batının gerek teknolojik gerekse bilimsel alandan ileri durumda olması, şüphesiz içinde yaşadığımız toplumu her açıdan etkilemektedir. Türkiye'nin batı ile entegre olma çabası, sosyo-kültürel hayatın farklı alanlarında olduğu kadar eğitim hayatında da etkili olmuştur. Bu bağlamda Batıda yapılan bilimsel çalışmalar, Türkiye'deki eğitim bilimsel alanda yapılan çalışmalara kaynaklık etmektedir. Bu çalışmaların etki ettiği alanlardan birisi de konumuzla ilgili olarak ahlak eğitimidir. Özellikle Piaget ve Kohlberg gibi kuramcılar tarafından ortaya konulan bilişsel ahlak yaklaşımları, Batı ile birlikte ülkemizde de oldukça revaç bulmuştur. Ancak bunun yanında geleneksel değerlerimizi içeren ahlak yaklaşımları ve bunları içeren kaynaklar göz ardı edilmiştir. Tarihsel mirasımızda Ahlâk-ı Alâî adlı eseriyle ün yapan Kınalızâde Ali Efendi, ahlak eğitimini geniş bir çerçevede ele alan önemli ahlak felsefecilerimizden birisidir. Eserlerinde geleneksel kültürün önemli referansları üzerinden çocuğun ahlaki gelişimini değerlendiren yazar, geleneksel mirasa bağlı kalarak ahlak eğitiminde kendi çağının ötesinde bir anlayışa sahiptir. Sadece kendi çağına değil, günümüz ahlak eğitimi yaklaşımlarına da önemli bir referans olabilecek nitelikteki çalışması olan Ahlâk-ı Alâî, güncel açıdan değerlendirilip geleneksel kültür içinde ahlak eğitimine farklı bir açıdan bakma imkanı sunmaktadır. Bu noktada yazarın ortaya koyduğu görüşler asırlar önce kaleme alınmış olmasına rağmen günümüzde herkes tarafından genel geçer kabul edilebilecek nitelik taşımakta ve ahlak eğitimine artı bir değer katmaktadır.Bu çalışmada, Osmanlı Döneminin en büyük ahlakçılarından olan Kınalızâde Ali Efendi'nin Ahlâk-ı Alâî adlı eserinde ortaya koymuş olduğu ahlak eğitimi hakkındaki görüşleri incelenmiş ve bunların günümüz ahlak yaklaşımları ile karşılaştırması yapılmıştır.Anahtar Sözcükler: Kınalızâde, Ahlâk-ı Alâî, Ahlak, Ahlak Eğitimi.

The rapid changes with the effect of globalization on socio-cultural life also bring about some changes on moral values. In modern era, the interaction between the societies increases more with the effect of communication technologies. In this sense, the west's being better in terms of both technology and science affects the society we live in every respect. The effort of Turkey on being integrated with the west, has an influence on the life of education as far as on different socio-cultural areas. In this regard, the scientific studies done in the west refer to the educational studies in Turkey. One of the areas affected by these studies –related with our topic- is moral education. The cognitive moral approaches propounded by some theorists like Piaget and Kohlberg are in demand in Turkey with the west, also. However, the moral approaches including our traditional values and their sources were ignored.Kınalızade Ali Efendi who is popular with his work called `Ahlak-ı Alai` in our historical heritage, is also one of our important philosophers discussing moral education in a great circle. In his works, he evaluates child's moral progress with the important references of traditional culture and he also has an important understanding on moral education beyond his period keeping to traditional heritage. Ahlak-ı Alai which can be an important reference of not only its era but also today's approaches of moral education gives a chance of looking at moral education in traditional culture from a different point of view. In this point, although the ideas that the writer propounded were written centuries ago, they are all admitted by the whole people and they also add extra values to moral education today. In this study, the ideas about moral education; which Kınalızade Ali Efendi –who is one of the biggest moralists in the Ottoman Empire- propounded in the work called Ahlak-ı Alai, are analyzed and they are compared with today's moral approaches.Keywords: Kınalızâde, Ahlâk-ı Alâî, Moral, Moral Education.