Doğrudan yabancı yatırımları etkileyen faktörler: İstanbul, İzmir, Bursa ve Manisa illerinde bir alan araştırması

Abstract

Yabancı yatırımcı tarafından ev sahibi ülkeye doğru gerçekleştirilen doğrudan yabancı yatırımlar, ev sahibi ülkede yeni bir tesis kurmak, var olan bir tesisi satın almak ya da var olan bir tesise ortak olmak şeklinde gerçekleşmektedirler. Özellikle 1980'lerden sonra küreselleşmenin artması ile beraber doğrudan yabancı yatırımların miktarlarında büyük artışlar meydana gelmiştir. Çok uluslu şirketler tarafından yapılan bu yatırımlar, ekonomik büyümeleri için sermaye malı ithal etmek zorunda olan gelişmekte olan ülkeler için büyük bir döviz kaynağı haline gelmiştir. Doğrudan yabancı yatırımlar, döviz arzını arttırmanın yanında gittikleri ülkelere teknoloji transferi yaparak ülkelerin üretim yapısını geliştirmektedir. Bu bağlamda son yıllarda doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler sürdürülebilir bir ekonomik büyüme performansı göstermişlerdir. Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerinde etkili olması doğrudan yabancı yatırımları etkileyen unsurların da önemini arttırmaktadır. Bu çalışmadaki amaç Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile kurulan firmaların yatırım kararlarında etkili olan faktörleri tespit etmektir. Bu amaçla Türkiye'de kurulmuş 28 yabancı sermayeli şirketin üst düzey yöneticileri ile mülakat yapılmıştır. Yapılan alan araştırması sonucunda yabancı yatırımcıların Türkiye'de yatırım yapmasında en etkili olan faktörlerin sırası ile Türkiye'nin coğrafi konumu ve pazarlara olan yakınlığı, Türkiye'nin piyasa büyüklüğü ve talep hacmi, Türkiye'nin nitelikli işgücüne sahip olması, finansal piyasaların gelişmişlik durumu, Türkiye'deki ücretlerin düşük olması ve Türkiye'nin büyüme rakamları olduğu saptanmıştır. Bunun yanında uluslararası derecelendirme kuruluşlarının Türkiye'ye verdiği puanlar, enflasyon, döviz kuru ve doğal kaynaklar gibi bazı unsurların firmaların yatırım kararlarında çok etkili olmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuç bağlamında, Türkiye'nin çevre ülkelerle ulaşım ağını geliştirerek coğrafi konumunun avantajlarını arttırması, eğitim sisteminde doğru reformlar yaparak yabancı dil eğitimini üst düzey hale getirmesi ve mesleki eğitim ile hayat boyu öğrenme kapsamında iş gücüne yatırım yapması önemlidir. Bu çalışmanın birinci bölümünde doğrudan yabancı yatırımlarla ilgili teorik bilgiler verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde de doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme, istihdam ve ihracat ile olan ilişkisinin yanında doğrudan yabancı yatırımları etkileyen faktörleri inceleyen çalışmalar sistematik bir şekilde rapor edilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Türkiye'de faaliyet gösteren ve doğrudan yabancı sermaye yatırımı ile kurulan 28 firmanın yöneticileri ile yüz yüze görüşme yönetimiyle yapılan anketlerden elde edilen veriler tablolar halinde verilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar son bölümde verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Türkiye, Alan Araştırması, Yüz Yüze Görüşme Yöntemi

Foreign direct investments made by the foreign investor towards the host country are realized in the form of establishing a new plant in the host country, purchasing an existing plant or becoming a partner in an existing plant. Especially after the 1980s, with the increase of globalization, the amount of foreign direct investments has increased considerably. These investments made by multinational companies have become a major source of foreign exchange for developing countries, which have to import capital goods for their economic growth. In addition to increase foreign exchange supply, foreign direct investments improve the production structure of the countries by transferring technology to the countries they visit. In this context, countries that have attracted foreign direct investment have shown a sustainable economic growth performance in recent years. The effect of foreign direct investments on economic growth increases the importance of the factors affecting foreign direct investments. The purpose of this study is to identify factors that influence investment decisions of companies established by foreign direct investment in Turkey. For this purpose, interviews have been done with 28 senior executives of foreign-owned companies established in Turkey. As a result of the research conducted, the most important factors which effects decision of foreign investors in Turkey are respectively that; Turkey's geographical location and proximity to markets, the Turkey's volume of demand and markets, qualified workforce in Turkey, the state of development of financial markets, low wages in Turkey and economic growth rate of Turkey. Besides, the scores given to Turkey by international rating agencies, inflation, exchange rate and natural resources as some of the elements haven't been found more effective in the investment decisions of firms. This result context, to increase the advantages of geographical location, improving Turkey's around the country with transportation network, improving foreign language education by making the right reforms in the education system and to invest in the workforce by vocational training and life-long learning are important. In the first part of this study, theoretical information about foreign direct investments is given. In the second part of the study, the studies examining the relationship between foreign direct investments and economic growth, employment and export as well as the factors affecting foreign direct investment are systematically reported. In the third part of the study data obtained from surveys conducted with managers of established companies with foreign capital operating in Turkey has been given by the tables. The results obtained from the study are given in the last section.Keywords: Foreign Direct Investments, Turkey, Field Research, Face to Face Interview Method