Şırnak ili İdil ilçesinde yetiştirilen üzüm çeşitlerinin ampelografik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma; 2017-18 yılları arasında Şırnak ili İdil ilçesinde yetiştiriciliği yapılan üzüm çeşitlerinin ampelografik özelliklerini uluslararası normlara göre ayrıntılı olarak tanımlamak amacı ile yürütülmüştür.Çalışmada; büyük ölçüde IBPGR, OIV ve UPOV tarafından hazırlanarak 1983 yılında yayınlanan `Descriptors for Grape` adlı yayından faydalanılmış olmakla beraber 1989 yılında yayınlanan `Minimal Descriptor List for Grapevine Varieties` adlı bir yayından da yararlanılmıştır.İdil ilçesine bağlı köylerde tespit edilen 20 üzüm çeşidi, 77 karakter bakımından değerlendirilmiştir. Ayrıca ilçenin iklim özellikleri ve uygulanan bağcılık tekniğine değinilmiştir.Araştırmaya konu çeşitlerde; sürgün ucunun açık, sülük dizilişinin kesikli, çekirdek kenarlarında çıkıntıların olmaması bu çeşitlerin V. Vinifera L. türüne ait olduklarını göstermiştir. Tüm çeşitlerde sürgün pozisyonu yarı dik; sürgün/çubuk'ta boğum ve boğum araları tüysüz; yaprak sapı yatık tüysüz; meyve eti renksiz, tane çekirdekli ve yıllık dalda yüzey çizgili olarak bulunmuştur. Sürgün ve çubuk, yaprak, salkım, tane ve çekirdeklere ilişkin diğer özellikler de çeşitler arasında farklılıklar gösterirken bunların aynı çeşitte, hatta aynı omcada dahi farklılık gösterebileceği gözlemlenmiştir.Yörede yetiştirilen üzüm çeşitleri genellikle sofralık olarak kullanılmakla beraber kuru üzüm, pekmez, pestil gibi ürünlerin yapımında da kullanılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Bağcılık, Üzüm, Ampelografi, Şırnak, İdil

This study was broadly conducted to describe according to international forms the ampelographic characteristics of the grape varieties grown in İdil county of Şırnak province in 2017 and 2018.Herein, the publication namely `Descriptor for Grape` which was published in 1983 by IBPGR, OIV and UPOV was used mostly. In addition, another publication named as `Minimal Descriptor List for Grapevine Varieties` was rarely employed.In this research, 77 ampelographic characteristics including shoot, fresh and mature leaf, cane, cluster, berry, seed properties, usage purpose and phenological properties of 20 grape varieties collected from different villages of İdil county of Şırnak province were evaluated. In addition, climatic conditions and agricultural practices are documented.Since all the varieties, the form of shoot tip is in `open`, the distribution of tendrils is in `discontinuous` and prominences of seed edge are in `none` classes, these varieties are considered belong to V. vinifera L. species. At the same time, in all the varieties, it was put in `semi-erect` habitus; the situation of upright hairs on shoot/cane/node/and internode was in `none`; there were no prostrate hairs on petiol and flesh color; berry was `seeded` and it was in `striated` class on the cane surface. While the other ampelographic characters of shoot/cane, leaf, cluster, berry and seed was showing differences among the varieties, it was showed that there were variation in the same varieties even in the same vine.Grape varieties grown in the region are generally used as tablegrape, but are also used in the production of products such as raisins, molasses and churchkhela.Key Words: Viticulture, Grape, Ampelography, Şırnak, İdil