Kızılırmak Deltası ekolojik risk değerlendirmesi

Abstract

Bu çalışmada Karadeniz Bölgesi'nin Orta Karadeniz Bölümü'nde yer alan,önemli doğal ekosistemlerden biri olan Kızılırmak Deltası'nın ekolojik risk analizlerigerçekleştirilmiştir. Araştırma sahası deltayı gerisindeki dağlık topografyadan ayıran70 m eşyükselti eğrisiyle sınırlandırılmıştır. Sahanın batı sınırını Uluçay, doğu sınırınıEngiz Çayı teşkil etmektedir. 538 km2yüz ölçüme sahip olan araştırma sahası, idariolarak bütünüyle Samsun ili sınırları içerisinde yer almakta, üzerinde Bafra, Alaçamve Ondokuzmayıs ilçeleri bulunmaktadır.Çalışmada öncelikle Kızılırmak Deltası'nın doğal ortam unsurları, beşerî veiktisadi özellikleri incelenerek, ekolojik risk çalışması kapsamında değerlendirilmiştir.Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri teknolojileri kullanılarak, çalışma ile ilgilianalizler gerçekleştirilerek, ekosistem üzerinde baskı oluşturan risk faktörlerinintematik haritaları üretilmiştir. Literatür taraması ve arazi çalışmaları sonucunda kıyıçizgisi değişiklikleri, arazi kullanımı ve arazi örtüsü üzerinde gerçekleşen zamansaldeğişim, net birincil üretim, taşkın risk tehlikesi, meteorolojik kuraklık ve nüfus artışıekosistemler üzerinde baskı oluşturan risk faktörleri olarak belirlenmiştir. Buparametreler kullanılarak Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden Analitik HiyerarşiSüreci ile delta sahasının ekolojik risk karakterizasyonuna ait haritalar üretilmiştir.Yapılan analiz sonuçları göstermektedir ki Kızılırmak Deltası'nda ekolojikbirimler üzerindeki en yüksek baskı sulak alanların çevresinde meydana gelmektedir.Söz konusu bu alanlarda kıyı çizgisi değişiklikleri ve arazi kullanımı ekosistemüzerinde baskı oluşturduğu tespit edilmiştir. Delta sahasındaki çok yüksek risk altındabulunan bu sahaların niteliksel ve niceliksel karakterizasyonu ile yetkili idarelerinkullanımına yönelik veri-bilgi modeli oluşturulmuştur

Ecological risk analyses of Kizilirmak Delta in Central Black Sea Division ofThe Black Sea Region are processed in this study. Study area is bordered with 70 mcontour line which separates the Delta from the rugged topography on the south. Theborders are determined with Ulucay creek on the west and Engiz Creek on the east.The study area has an area of 538 km2and administratively located in Samsunprovince. It has administrative lands of three different counties as Bafra, Alaçam, andOndokuzmayis.First, natural factors, human, and economic characteristics are determined. Then,the Delta is analyzed for ecological risks. After the analyses, thematic maps of riskfactors for ecosystem are mapped with the help of Remote Sensing and GeographicInformation Systems technics. The changes in coastline, temporal changes in land useand land cover, primary production, flood risk, meteorological drought, and populationgrowth are identified as risk factors affecting ecosystems. Ecological riskcharacterization maps are produced using aforementioned parameters on AnalyticHierarchy Process which is one of the Multi Criteria decision making methods.The results of the analyses indicate that the highest pressures on ecological unitsof Kizilirmak Delta are located around the wetlands. The most important ones are thechanges in coastline and land use. Qualitative and quantitative characterizations ofvery high-risk areas of the Delta and data-information model for the use of localauthorities are produced in this study