Ara rejim döneminde Türkiye`de siyasal hayat (1980-1983)

Abstract

Çalışmamızda ele aldığımız askeri rejim sürecini daha iyi analiz edebilmek için 12 Eylül 1980 tarihinden öncesine uzanan ordu-siyaset ilişkisini ortaya koymak gerekmektedir. Cumhuriyet'in kuruluşunda büyük rol oynayan Türk ordusu, kendini her zaman Cumhuriyet'in teminatı olarak görmüştür. Mustafa Kemal Atatürk döneminde ordunun yönetime sadakati sağlanmıştır. Ancak İsmet İnönü döneminden itibaren ordunun siyasete açıkça başlayan müdahaleleri uzun yıllar devam etmiştir. Ordunun en etkin olduğu dönem ise 12 Eylül 1980 tarihinden başlayıp yaklaşık 3 yıl 3 ay süren ara rejim dönemi olmuştur. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren başkanlığında yönetime el koyan Milli Güvenlik Konseyi (MGK) demokrasiyi tekrar inşa etme adına 3 yıllık sürede Türkiye'nin siyasi yapısını yeniden dizayn etmiştir. Bu dönemde bünyesinde MGK'yı ve Danışma Meclisi'ni barındıran Kurucu Meclis oluşturulmuştur. Sırasıyla yeni anayasa, çok sayıda kanunla birlikte yeni siyasi partiler ve milletvekili seçim kanunu oluşturulmuştur. Nihayetinde 6 Kasım 1983 tarihinde yapılan seçimler sonucunda askeri rejim son bulmuş ve sivil hükümet kurulmuştur.Kenan Evren, demokrasiyi yeniden tesis etme gayesiyle çıktığı bu yolda antidemokratik uygulamalardan da kaçınmamıştır. Türkiye'nin tüm illerinde halka hitaben konuşmalar yapan Kenan Evren, hem darbeyi hem de darbe sonrasındaki antidemokratik uygulamaları meşrulaştırmak için çaba harcamıştır. Bu süreçte uyguladığı baskı politikası da muhalif seslerin çıkmasını büyük ölçüde engellemiştir. Ancak 1983 seçimleri sonucunda halkın sivil bir iktidarı tercih etmiş olması, Kenan Evren'in uygulamalarına gösterilen tepkinin somut bir şekli olarak değerlendirilmiştir.Bu çalışmamızda Türkiye'deki ordu ve siyaset ilişkisine değinilmekle birlikte 12 Eylül 1980 darbesinden 6 Kasım 1983 milletvekili genel seçimlerine kadar geçen süreçte, oluşturulan yeni siyasi yapı, halkın ve basının askeri rejim politikalarına yaklaşımı incelenmiştir. Ayrıca ülkeyi darbe sürecine getiren birçok etken ele alınmakla beraber sağ ve sol düşüncenin darbeden sonra nasıl bir değişim yaşadığı ve terörle mücadelede elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kenan Evren, 1980 Darbesi, Milli Güvenlik Konseyi, 1983 Seçimleri, Sağ ve Sol Kavramlar

In order to better analyze the military regime process that we dealt with in our study, it is necessary to reveal the army-politics relationship dating back to 12 September 1980. The Turkish army which plays a big role in the establishment of the Republic, has always regarded itself as the guarantee of the Republic. In the period of Mustafa Kemal Atatürk, the army's loyalty to the administration was provided. However, the military intervention in politics, which started from the period of İsmet İnönü, continued for many years. The most effective period of the army is the period of interim regime starting from September 12, 1980 and lasting about 3 years and 3 months. The National Security Council under the presidency of Chief of General Staff Kenan Evren who seized control of the government, redesigned the political structure to rebuild democracy in 3 years. In this period, the Constituent Assembly was established which included the National Security Council and the Advisory Assembly. Together with the new constitution and many laws, new political parties law and law of parliamentary election have been created. Ultimately, the elections were held on November 6, 1983 and as a result, the military regime ended and the civilian government was established.Kenan Evren who aims to establish democracy, did not avoid anti-democratic practices in this process. Kenan Evren who addressed the public in all provinces of Turkey, made an effort to legitimize coup and undemocratic practices following the coup. His policy of repression implement in this process also prevented the dissent to a large extent. However, as a result of the 1983 elections the public preferred a civil administration and this preference was considered as a concrete form of the reaction to Kenan Evren's practices.In this study, relation army-politic in Turkey and during the period from the 12 September 1980 coup to the dated 6 November 1983 parliamentary general elections, the new political structure, the approach of the people and of the press to the military regime policies were examined. In addition, many factors that brought the country to the coup process were handled, how the right and left thought changed after the coup and the results obtained in the fight against terrorism were evaluated.Keywords: Kenan Evren, 1980 Coup, National Security Council, 1983 Elections, Right and Left Concepts