Eski Oğuz Türkçesi dönemine ait Ebû`l-Leys es-Semerkandî Kur`an tefsiri (Zonguldak nüshası) giriş-inceleme-metin-dizin

Abstract

Bu çalışmada, Ebul'l-Leys es-Semerkandî tefsirinin nüshalarından olan 1570 tarihli, müstensihi meçhul bir Kur'an Tefsiri incelenmiştir. Harekeli ve okunaklı bir nesih yazıyla kaleme alınmış eser, Yasin suresinden itibaren sonuna kadar her sayfasında 23 satır olan 270 varaktır. Eserin başında, 33 beyitlik bir manzume yer alır.Çalışma, Giriş, İnceleme, Metin, Dizin olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.Giriş bölümünde, ilk olarak Kur'an'ın Türkçeye tercümesi, tercüme türleri ve buna bağlı Doğu Türkçesi ve Batı Türkçesi Kur'an tercümeleri tanıtılmıştır. Daha sonra Ebû'l-Leys es-Semerkandî tefsirinin nüshaları tanıtılarak incelenen nüshanın tavsifi yapılmıştır. Son olarak da metnin kurulması ve dizinin oluşturulmasında uygulanan yöntem ele alınmıştır.İnceleme bölümünde, Eski Oğuz Türkçesi metni olan eserin dönem itibarıyla imlâ, ses ve yapı bakımından ayırt edici yönleri gösterilmiş ve söz varlığı incelemesi yapılmıştır.Metin bölümünde, eserin çeviriyazıya aktarımı yapılmıştır.Dizin bölümünde, metnin sözlüğü oluşturulmuş ve ek olarak özel adlar için ayrı bir dizin düzenlenmiştir.Anahtar Sözcükler: Kur'an, Tefsir, Eski Oğuz Türkçesi, Ebu'l-Leys es-Semerkandî

In this study it is discussed an unexplored Qur'an commentary dated 1570, which is a copy of the commentary of Ebul'l-Leys es-Semerkandî. This work, written with a moving and legible nesih script, is 270 leaf from Yasin sura to the end and each page has 23 lines. At the beginning of the work there is a verse of 33 couplets.The study consists of four parts: Introduction, Examination, Text and Index.In the introduction part, we have firstly introduced the translation of the Qur'an into Turkish, the translation types and the related Qur'an translations in Eastern Turkish and Western Turkish. Later, the copies of Ebul'l-Leys es-Semerkandî exegesis were classified and the analysis of the examined copy was made. Finally, the method of constructing the text and creating the index were discussed.In the examination section, the distinguishing aspects of the work (which is a text of Old Oghuz Turkish) in terms of spelling, sound and structure have been shown and the used vocabulary has been examined.In the text section, the work is translated into transcription.In the Index section, a glossary of the text is created and a separate index for special names is also prepared.Keywords: Qur'an, Tafsir, Old Oghuz Turkish, Ebul'l-Leys es-Semerkandî