Nitrik Oksit Sentaz (NOS) inhibitörlerinin sıçanda pasif sakınma şeklindeki öğrenme davranışına etkisi

Abstract

ÖZET NİTRİK OKSİT SENTAZ (NOS) İNHİBİTÖRLERİNİN SIÇANDA PASİF SAKINMA ŞEKLİNDEKİ ÖĞRENME DAVRANIŞINA ETKİSİ Mehmet YILDIRIM, Yüksek Lisans Tezi Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun, Eylül 2000 Atmosferik bir gaz olan nitrik oksitin (NO) memeli hücreleri tarafından sentezlendiğinin bulunması ve vazodilatasyon, tümör hücrelerinin öldürülmesi gibi birçok biyolojik olaydaki rolünün keşfi NO üzerine olan ilgiyi arttırmıştır. Yapılan çalışmalarda MSS'de nöronal NOS 'un varlığı ve NO üretiminin olduğu tesbit edildi. Nitrik oksitin aynı zamanda bir nörotransmitter olarak tanımlanması, onun öğrenme ve hafızanın sinaptik bir modeli kabul edilen uzun süreli potansiyasyonda (LTP) varlığı bilinen fakat bir türlü bulunamayan retrograd haberci olabileceği düşüncesini doğurmuştur. Sunulan bu çalışmada NOS inhibitörü olarak L-NAME (N^-Nitro-L-arjinin metil ester hidroklorid) kullanıldı. Deney için 5 grup sıçan hazırlandı ve bu gruplara inraperitonal yoldan etkileri araştırılmak üzere 1 ml/kg % 0.9 NaCl (kontrol), 1000 mg/kg L-Arjinin, 60 mg/kg L-NAME, 60 mg/kg D-NAME ve son gruba da 1000 mg/kg L-Arjinin ile 60 mg/kg L-NAME birlikte verildi. Karanlık ve aydınlık bölümden oluşan ve karanlık bölüm zeminine elektrik akımı verilebilen pasif sakınma düzeneğinde, öğrenme denemesi yapılmadan 30 dk. önce sıçanlara intraperitonal yoldan etken maddeler uygulandı. Pasif sakınma düzeneğinin aydınlık bölümüne yerleştirilen sıçan karanlık bölüme geçtiğinde aradaki sürgülü kapak kapatılarak ayaklarından elektirik akımı verildi. Öğrenme denemesinden 24 saat sonra yapılan kontrol deneyinde sıçanların ilk defa karanlık bölüme geçtikleri süre (sakınma latensi), aydınlık bölümde kaldıkları toplam süre (ışık latensi), karanlık bölüme baş uzatma ve giriş-çıkış sayılan, aydınlık bölümde yaptıkları donma ve temizlenme davranış süreleri kaydedildi. Işık latensinin baş uzatma ve giriş-çıkış sayılarının toplamına bölümü ile elde edilen ve hafiza göstergesi kabul edilen hatırlama değerinin L-NAME grubunda; kontrol grubuna göre anlamlı derecede azaldığı saptandı (P < 0.01). L-NAME grubu sakmma latensinin de kontrol grubuna göre anlamlı oranda azaldığı saptandı (P < 0.05). Ayrıca karanlık bölümden korkma bulgusu kabul edilen donma davranışının L-NAME grubunda ve L-NAME+L-arjinin grubunda; kontrol grubuna göre anlamlı olarak azaldığı saptandı (P < 0.001; P < 0.01) Bu sonuçlara göre, NOS enziminin inhibisyonu sonucu, pasif sakınma davranışının öğrenilmesi engellenmektedir. TClTteSttÖĞRETîM KURU t*

ABSTRACT THE ROLE OF NOS INHIBITORS IN THE PASSIVE AVOIDANCE LEARNING IN THE RAT Mehmet YILDIRIM, MSc Thesis University of Ondokuz Mayıs Samsun, September 2000 A growing attention is now focusing on nitric oxide (NO), an atmospheric gas synthetized by mammalian and tumor cells for a wide variety of functions such as vasodilatation and tumor cell elimination. In central nervous system NO synthesis performed primarily by neuronal nitric oxide synthase (nNOS). Given that the NO is a neurotansmitter substance in the nervous system, it is thought to be a candidate for the retrograde messenger assumed to play an important role in long-term potentiation (LTP), which is a learning model. In the present study, a nonspecific NOS inhibitor NG- Nitro-L-arginin methyl ester hydrokloride (L-NAME) has been used to block NOS. Four groups of rats received 1 ml/kg 0.9% NaCl (Control), 1000 mg/kg L-Arginin, 60 mg/kg L-NAME, 60 mg/kg D-NAME respectively and the 5th group received 1000 mg/kg L-Arginin and 60 mg/kg L-NAME. Rats received the i.p. injections 30 minutes prior to passive avoidance test performed in an apparatus containing a dark and light chambers allowing to introduce elektric shock through the floor of the dark chamber. During the passive avoidance learning sessions, rats were placed in the light chamber. They pass through a gate to get in the dark chamber. After the rats passed completely in the dark chamber, the gate between two chambers was closed and a brief electric shock was introduced through the grid floor of the dark chamber. After 24 hours following this learning trials, animals were tested for retention and the latency for entering the dark chamber (avoidance latency), total time spent in the light chamber, the number of holing, the number of passes through the gate (shuttling) and behaviors displayed in the light chamber such as freezing and grooming were recorded separately. The retention value is calculated by dividing the avoidance latency by total number of shuttling and holing behaviors and it is considered as a measure of retention. Retention value was significantly reduced in the L-NAME group when compared with control group (P < 0.01). Avoidance latency was significantly reduced in the L-NAME group when compared with control group (P < 0.05). Freezing is known as a sign of fear from the dark chamber and the total number of freezing were significantly reduced in L-NAME and L-NAME+L-arginin groups when compared with control group (P < 0.001; P < 0.01). These results may suggest that NOS inhibition may impair the passive avoidance learning.