Teknik derin dalış ve engelli dalışında motivasyon ve stres faktörleri ile stres hormon değişimleri

Abstract

Çalışma; özellikle engelli ve teknik dalış grupları açısından hem stres endokrinolojisin hem de kaygı, motivasyon gibi faktörlerin birlikte incelenmesi açısından değerlidir. Çalışmada ?Sporda Güdülenme Ölçeği?, ?Algılanan Stres Ölçeği(ASÖ?10)? , ?Genel Sağlık Ölçeği? ve ?Genelleştirilmiş Özyetki beklentisi Anketi? kullanılarak psikometrik değerlendirmeler yapılmıştır. Dalışta ortaya çıkan stres düzeyi ise dalış öncesi ve sonrasında alınan kan örneklerinde epinefrin, norepinefrin ve kortizol düzeylerinin dalış öncesi ve sonrası düzeylerinin karşılaştırılmasıyla ortaya konulmuştur. Engelli grup ile kontrol grubu karşılaştırıldığında, kortizol ve norepinefrin fark değerleri açısından istatistiksel olarak önemli değişimler saptanmıştır. STD ile kontrol grupları karşılaştırıldığında norepinefrin artışının kontrol grubunda daha fazla olduğu görülmüştür. Teknik derin dalış grubu ile kontrol grubu ele alındığında, hiçbir hormonal değer açısından istatistiksel anlam taşıyan farklara rastlanmamıştır. Aynı dalış şartlarını sağlayan engelli ve STD grupları karşılaştırıldığında da hipotezin aksine gruplar arası bir fark görülmemiştir.Engelli grupla sportif tüplü dalış grubu arasında algılanan stres faktörleri ve genel sağlık ölçeği arasında fark görülmezken, engelli grubun diğer gruba göre genelleştirilmiş özyetki eklentisi açısından daha fazla hazırlıklı olma ve çare bulma faktörlerinden, sporda güdülenme açısından da içe atım faktöründen etkilendiği görülmektedir. Teknik dalış yapan ve yapmayan gruplarda algılanan stres faktörleri, genelleştirilmiş özyetki beklentisi ve genel sağlık ölçeği arasında fark görülmezken, sporda güdülenme açısından teknik dalış yapan grubun tüplü dalış yapan deneyimli gruba göre hem ?bilmek ve başarmak? hem de ?içsel güdülenme? faktörleri açısından daha fazla etkilendiği görülmektedir. Toplam deneyimli ve deneyimsiz gruplar açısından algılanan stres, genelleştirilmiş özyetki beklentisi ve sporda güdülenmede gruplar arası fark görülmezken; genel sağlık ölçeğine göre deneyimli grubun deneyimsiz gruba göre daha fazla kendine güvensizlik faktöründen etkilendiği görülmektedir.Anahtar Kelimeler: teknik dalış, engelli dalış, motivasyon, stres

This study is important, especially for the handicaped and technical diving groups stress endocrinology, psycometric stres factors and motivation factors all together. In this study psycometric analyses were done by the collected data from ?Sport Motivatin Scale?, ?Perceived Stress Scale?, ?General Health Scale? and ?Generalized Self-Efficacy Scale?, which are all valid and reliable for Turkish athletes. The stress levels of diving were investigated by finding the epinephrine, norepinephrine and cortisol values for pre-dive and post- dive blood samples. Statistically significant differences in cortisole and NE levels were found between handicapped beginners and control groups. Also a significant differecence in NE level was found between nonhandicapped beginners and the control group. No significant differences were ascertained between technical deep divers and control group and between handicapped and non-handicapped beginners.The comparison between the handicapped and nonhandicapped beginner divers showed no differences in Perceived Stress Scale and General Health Scale. However, handicapped divers were more affected from the ?being prepeared? and ?finding remedy? factors of Generalized Self-Efficacy Scale and ? introvertion? factor of Sport Motivatin Scale than the nonhandicapped beginners. The comparison between the technical and nontechnical experienced divers showed no differences in Perceived Stress Scale, Generalized Self-Efficacy Scale and General Health Scale. Technical divers were more affected from the factors ?to know and accomplish? and ?intrinsic motivation? of Sport Motivatin Scale than the nontechnical experienced divers. The comparison between the total experienced and beginner divers showed no differences in Perceived Stress Scale, Generalized Self-Efficacy Scale and Sport Motivation Scale. The experienced divers were more affected from the factor ?self-distrust? of General Health Scale than the beginners.Keywords: technical diving, handicapped diving, motivation, stress