Kanser Tarama Merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisi

Abstract

Bu araştırma, kanser tarama merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.Araştırmanın evrenini Ordu İli Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezi'ne 01.02.2009?01.05.2009 tarihleri arasında başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 307 kadın oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından literatür doğrultusunda geliştirilen 37 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemek için 52 sorudan oluşan, Walker (1987) ve arkadaşları tarafından geliştirilen, ülkemizde geçerlilik güvenirliliği Bahar ve arkadaşları tarafından (2008) yapılan ?Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II? kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 15.0 paket programı ile bilgisayar ortamında değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde; yüzdelik hesaplama, aritmetik ortalama, varyans analizi, t testi ve Mann Whitney U testi kullanılmıştır.Araştırmada elde edilen verilere göre; kadınların çoğunluğu kendi kendine meme muayenesi(KKMM)'ni bilip, uygulamakta fakat çok az bir kısmı düzenli KKMM yapmaktadır. Kadınların mamografi, klinik meme muayenesi (KMM) ve smear testine ait erken tanı uygulamaları düşük bulunmuştur. Araştırma kapsamındaki kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği puan ortalamaları iyi düzeyde olup, kadınlar ölçek alt boyutlarından en fazla puanı kişilerarası ilişkiler, en düşük puanı ise fiziksel aktiviteden almışlardır. Kadınların yaş, eğitim durumu, en uzun süre yaşanılan yer, çalışma durumu, aylık gelir durumu, menopoza girme durumu, yakınlarında meme kanseri olma durumları ile ölçek puanları arasında istatistiksel olarak ilişki olduğu bulunmuştur (p<0.05). Kadınların meme ve serviks kanserinin erken tanısına yönelik bilgi ve uygulamaları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasında ilişki olduğu saptanmıştır. Erken tanı yöntemlerini bilen ve uygulayanların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur (p<0.05).Bu araştırma, kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarını etkilediğini göstermektedir. Elde edilen sonuçlar, halk sağlığı hemşireleri tarafından kadınların sağlıklı yaşam biçimi, kanserde erken tanı bilgi ve uygulamalarına yönelik yapılacak eğitimlerin sağlık davranışlarını geliştirilmesi ile erken tanıda etkin olacağını gösterir niteliktedir ve önemlidir.

The present study has been carried out to determine the effect of attitudes of women, who applied the cancer inspection center, toward health issues on early diagnoses, knowledge, and implementations. The test subjects were the 307 women who applied the cancer inspection center in Ordu Province between 01.02.20009?01.05.2009 and were willingly participated the research. The data collection was carried out via a questionnaire consisting of 37 themes developed by the researcher based on the literature. Determination of women?s attitudes toward a healthy life style, the scale, entitled ?Healthy Lifestyle Behaviors Scale II?, developed by Walker et al (1987) was employed. The scale?s validity and reliability was earlier specified by Bahar et al (2008). The data was analyzed in SPSS 15.0 program using percentile determination, arithmetic mean, analysis of variance, t- test, and Mann Whitney U test.The results have indicated that most of the women know and apply the BSE (Breast Self Examination), but a few regularly carry out BSE. Frequency of women on early diagnosis applications such as mammography, smear test was found very low. The mean values of the scale were not low, and the highest mean was obtained in interpersonal relationships, the lowest one in physical activity. A statistical relationship between women?s age, the longest living place, working statue, monthly income, climacteric state, the rate of having relatives with breast cancer and the scores from the scale scores was defined to be significant (p<0.05). The results showed that there is a linear relationship between women?s knowledge and applications and their healthy life manners. Those who know and apply early diagnosis applications had higher scores for the healthy life manners? section at p<0.05 level.The present study has indicated that the healthy life manners of women influence the early diagnosis applications. The results obtained from the public health nurse by the women's healthy lifestyle, early diagnosis in cancer knowledge and practices of education for the development of health behavior and be active in the early diagnosis indicates the characteristics and is important.