Takım ve ferdi sporcuların kişilik özellikleri ile sportif performansları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma takım ve bireysel spor dallarında müsabık olan sporcuların mizaç ve karakter özellikleri ile depresyon düzeylerini belirlemek ve bunların sportif performansla ilişkisini araştırmak amacını taşımaktadır. Toplam 456 sporcu üzerinde yapılan araştırmanın verileri ?Mizaç ve Karakter Envanteri?, ?Beck Depresyon Envanteri? vasıtasıyla toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 15.0 V. istatistik paket programı kullanıldı. Gruplar arasındaki farklılığın tespitinde One-Way Anova testi, hangi gruplar arasında farklılık olduğunu tespit etmek için de Tukey çoklu karşılaştırma testinden yararlanıldı.Takım sporcuları ile ferdi sporcular mizaç ve karakter özellikleri açısından incelendiğinde mizaç özelliği boyutunda istatistiksel olarak bir farklılığa rastlanmazken karakter özelliğinin ?kendini aşma? boyutunda istatistiki olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0.05). Bu fark ?kendini aşma? boyutunun ?kişiler arası özdeşim? alt boyut özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bu sonuca göre ?kişiler arası özdeşim? özelliği bireysel sporcularda daha baskındır. Özdeşleme etkilerinin bireysel sporcularda daha yoğun olması onların takım sporcularına göre daha yalnız ve yarışma esnasındaki özgün kararlarda örnek alınmış modelle daha çok ilişkili bulunması ile açıklanabilir. Diğer yandan, mizacın ?ödül bağımlılığı? boyutu alt sıra bileşeni olan ?bağımlılık? özelliği de bireysel sporculara göre takım sporcularında anlamlı şekilde farklılık göstermektedir (P<0.05). Buradan, takım sporu yapan sporcuların bireysel sporculardan daha bağımlı, dışa dönük ve kaygılı fakat daha düşük hayal gücüne sahip oldukları söylenebilir.Sporcuların sportif başarılarına göre mizaç ve karakter özellikleri incelendiğinde; ?zarardan kaçınma?, ?kendini yönetme? ve ?işbirliği yapma? özelliklerinde istatistiksel anlamlılıklar tespit edilmiştir (P<0,05). Buna göre başarılı sporcuların ?kendini yönetme? ve ?işbirliği yapma? puanları yüksek, ?zarardan kaçınma? puanları ise düşüktür. Bu sonuç başarısız sporcuların öz güvenden daha yoksun, başarılıların ise, özsaygı ve özgüvene daha çok sahip olduklarına işaret etmektedir.Depresyon düzeylerine göre sporcuların mizaç ve karakter özellikleri incelendiğinde; ?zarardan kaçınma?, ?sebat etme?, ?kendini yönetme? ve ?işbirliği yapma? özelliği bakımından istatistiki olarak anlamlı farklılık ortaya konulmuştur (P<0.05). Araştırma bulguları, depresif olan sporcuların ?zarardan kaçınma? eğilimlerinin daha yüksek olduğunu ortaya koyarken, ?sebat etme?, ?kendini yönetme? ve ?işbirliği yapma? özelliğine ait puanlarının anlamlı şekilde düşük olduğunu göstermektedir. Buradan, depresif olmayan sporcuların, depresif olanlara göre kısıtlamalar ve yorgunluklar karşısında daha ısrarcı, gayretli, olgun, sorumluluklarını bilen, liderlik vasfı taşıyabilecek yapıda, öz saygı ve özgüvene sahip, toleranslı ve olabildiğince iş birliği yapabilme özelliğine sahip kişiler oldukları söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Spor, Kişilik, Depresyon, Performans.

The purposes of this study are to determine the depression levels, temperament and personality characteristics of athletes being competitor in team and individual sports branches and to investigate relationships between these features and sport performance of athletes.456 athletes who having education at 2009 ? 2010 education period in College of Yaşar DOĞU Physical Education and Sport of University of Ondokuz Mayıs participated in this study. For collecting data, Cloninger?s Temperament and Character Inventory and Beck Depression Inventory are used in this study. All statistical analyses were performed with SPSS 15.0 Windows version programme. Differences among groups are evaluated with One-Way ANOVA test and which group is more different is evaluated with Tukey?s multi-comparison test.That scores were sequentially found novelty seeking 19,3-19,0 points, harm avoidance 14,8 - 14,5 points, reward dependence 14,0 -13,8 points, persistence 5,5- 5,8 points among athletes groups in team and individual sport branches. Regarding depression levels of athletes, they are found %45,39 of athletes as no depression, %29,82 as light level, %18,86 as moderate and %6,36 as intensive. In point of temperament and personality characteristics of athletes, there is statistically significant difference between team and individual sports branches (p<0.05). This difference is determined from a reason of transpersonel identity feature. Also transpersonel identity of athletes in individual sports is more dominant than athletes in team sports. Also there is statistically significant difference (p<0.05) between depression levels of athletes and their temperament and personality characteristics about harm avoidance, persistence, self-directedness and cooperativeness.In conclusion, self-transcendence feature of athletes in individual sports are higher than athletes in team sports. Also athletes in team sports are more reward dependence than athletes in individual sports.Key Words: Sport, Personality, Depression, Performance.