İbn Teymiyye`nin Şia`ya reddiyesi

Abstract

İslam düşünce tarihinde siyasî-itikadî İslam mezhepleri arasında değişik ad ve içeriklere sahip çok sayıda reddiye kaleme alınmıştır. Kendi içerisinde büyük bir edebiyat oluşturan bu reddiye eserleri arasında Şiîlerle Sünnîler'in oluşturduğu reddiyeler, birçok bakımdan özel bir öneme sahiptir. Sünnî dünya içerisinde Hanbelî-Hadis Taraftarı gelenek mensuplarına ait Şiîlik reddiyeleri ise hacim ve etki bakımından kendine özgü niteliklere sahiptir. Bu doğrultuda Hanbelî-Hadis Taraftarı geleneğin en önemli isimlerinden olan İbn Teymiyye'nin Minhacu's-Sünne adlı reddiyesi, gerek yazıldığı dönemde gerekse günümüzde adından söz ettirmeyi başarmıştır. İmamî geleneğe mensup İbn Mutahhar el-Hillî'nin Minhacu'l-Kerame adlı eserine reddiye olarak kaleme alınan bu metin, bir reddiye olmaktan daha fazla anlamlar ihtiva etmektedir. Zira bu eserde birçok değişken üzerinden hem Şiîlik eleştirisinde bulunulmuş hem başta Mutezile ve Eşarilik olmak üzere diğer mezhepler ele alınmış hem de Sünnîlik savunusu yapılmıştır. İbn Teymiyye'nin genel eleştirel düşüncesinin yansımalarından biri olarak da nitelendirilebilecek olan bu Şiîlik reddiyesi, bünyesinde barındırdığı iddiaları çoğunlukla muhataplık ilişkisi bağlamında ve Sünnî kabuller temelinde ortaya koymuştur. Bu durumun bir neticesi olarak İbn Teymiyye'nin bu eseri, ele aldığı imamet ve hilafet gibi konuları kendi mecralarında değil de daha çok Sünnî algı çerçevesinde temellendirmiştir. Böylece Minhacu's-Sünne, İslam siyaset teorisine dair özgün fikirler ortaya atmaktan ziyade Şiî iddiaları Sünnî kalıplarla yorumlama gibi bir durumla karşı karşıya kalmıştır.

In the history of Islamic thought, a large number of refutations having different names and contents were taken among the political-Islamic sects. Among these refutations that constitute a great literature within themselves are reflections by Shiites and Sunnis, in many respects having a special precaution. Shiite refusals formed by Hanbali-Hadith Supporters tradition members in the Sunni world have their own characteristics in terms of volume and effect. As a Shiism refutation Minhaj al-Sunnah by Ibn Taymiyya, one of the most important names in Hanbalî tradition, has been talking about its name since its writing. This text, which has been rejected as a refutation to Ibn Mutahhar al-Hillî's Minhaj al-Keramah, contains more meaning than a refutation. In this work both Shiite criticism and defense of Sunnism have been made. This refutatin of Shiism, which can be described as one of the reflections of Ibn Taymiyya's general critical thinking, has revealed its claims within the context of contact relationship and on the basis of Sunni principles. As a consequence of this situation, this work of Ibn Taymiyya based on subjects such as imamate and caliphate which he dealt with rather than on his own circles, rather on the basis of Sunni perception. Thus, Minhaj al-Sunnah has faced a situation like the interpretation of Shi'a claims with Sunni patterns, rather than introducing original ideas about the theory of Islamic politics.