Şanlıurfa`da yetiştirilen bazı önemli nar (punica granatum L.) çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri üzerinde araştırmalar

Abstract

-Mt- 7. ÖZET Bu çalışmada Şanlıurfa ilinde yetiştirilen mahalli nar çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özelliklerinin incelenmesi, çeşitlerin tanıtılması ve üstün özellik gösterenlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. İl ;dahilinde gözlem ve sözlü beyanlara dayanılarak yetiştirilen çe şitler belirlenip, bunların bakım ve çevre şartları tespit edilmiş; çeşit lerin ağaç ve meyve özellikleri incelenmiştir. Yetiştirilen çeşitlerin meyve ağırlıkları 136.5 gr ile 69^.9 gr arasında, 100 dane ağırlığı 25.2 gr-57.1 gr arasında, kaliks uzunluğu 15.1 mm ile 29.5 mm arasında değişmiştir. üzerinde çalışılan çeşitlerin dane ve usare randımanları sırasıyla % 50.8-72.3 ve % 30.5-55.5 değerlerini almışlardır. Çeşitlerin asit içerikleri % 0,J>k ile % '+.62 arâsinda değişmiştir. Asit miktarları % l'den düşük olan 7 çeşit tatlı, % 1-2 arasında 3 çeşit mayhoş ve % 2 'den büyük olan k çeşit te ekşi tat göstermiştir. Çeşitlerin gösterdikleri özellikler dikkate alınarak, taze tüketim ve meyve suyu endüstrisine uy^unluklnn incelenmiştir. Buna göre; 8 çeşit hem sofralık hem de usarelik değeri göstermiştir. Kuş narı çeşidi taze tü ketim ve meyve suyuna uygunluk bakımından en uygun çeşit olmuştur. Seçilen diğer çeşitler ise sırasıyla Devedişi narı, Gök Millesi, Tırbey narı, Mil- lesi, Nizip narı, Karaköprü I ve Boncuk narı çeşitleridir. Nizip narı 69^.9 gr meyve ağırlığı ile, Devedişi narı 100 dane ağırlığında 57*1 gr ile ve Kuş narı % 55«5 usare ve % 72.3 dane randımanı ile dikkati çeken nar çe şitleri olmuştur. Nar çekirdeğine kadar değerlendirilmeye elverişli bir meyve türü dür. Taze olarak tüketildiği gibi, meyve suyu endüstrisinde işlenerek de ğerlendirilmesiyle iç ve dış pazarda rahatlıkla yer bulabilmektedir. Avru pa ve Arap ülkelerinin nara olan istekleri son zamanlarda artmıştır. Bu sebep le, vakit geçirilmeden pazar istekleri de dikkate alınarak bölgelere uygun standart çeşitlerin tespit edilmesi ve bunlarla üretimin artırılmasıyla ülke ekonomisine büyük faydalar sağlanacaktır.

-*f5- SUMMARY RESEARCHES ON MORPHOLOGICAL AND POMOLOGICAL CHARACTERISTICS OF SOME IMPORTANT POMEGRANATE (Punica granatum L.) CULTIVARS ARE GROWN IN ŞANLIURFA. In this study we rearched native pomegranate cultivars from the stan- point of morphological and pomological characteristics and we recommend the most promising cultivars. In our pomegranate cultivars the weights of fruit were between 136.5 gr and 69^.9 gr, the lengths of calix were between 15«1 mm and 29-5 ram, a hundred grain was 25.2-57.1 gr. The grain and fruit juice production of our cultivars were 50.8-72.3 % and 30. 5-55 »5 % respectively. The acid contain of all cultivars were between 0.3^ and 4.62 %. Pomegranate wene divided into three categories in according to their acid contain; seven of them had less than 1 % acid were considered sweet, three of them had between 1 and2% acid were considered sourish, four of them had more than 2 % acid were considered sour. The cultivars were considered according to fresh consumption or fru it juice technology. As a result eight cultivars showed table characteristics and same cultivars had fruit juice characteristics. The Kuş pomegranate was the most suitable for table and fruit juice. The other selected cultivars are these Devedişi, Gök Millesi, Tırbey, Millesi, Nizip, Karaköprü I and Boncuk. The pomegranate can be utilized up to seed. There is a great demand for pomegranate by European and Arabian countries.. For this reason, suitable standard cultivars should be determined for each region and increased its production. 8. KAYNAKLAR Anonim., Arastxrma Raporlarx. Köy Hiz. Araş. Ens. Müd.lüğu Yayınları Genel Yayın No: 36, Rapor Yayın No: 25 Şanlıurfa, 1987«, Meyve Kesin ürün Karnesi. T.O.K.B. Ş.urfa' İl Müd.lüğu Proje ve îst. Şb. Müd.lüğu Şanlıurfa, I985., Meyve Kesin Ürün Karnesi. T.O.K.B. Ş.urfa îl Müd.lüğu Proje ve İst. Şb. Müd.lüğu Şanlıurfa, 1987., Tarımsal Yapı ve üretim. DİE Yayınları No: 1236 Ankara. 1985.