Toplumsal değişme ve ikinci yeni şiirinin sosyolojik çözümlemesi

Abstract

Toplumsal değişme ve İkinci Yeni şiiri eksenindeki bu çalışma, edebiyat sosyolojisi bağlamında yapılmış bir sosyal araştırma olma iddiası taşımaktadır. Araştırmada İkinci Yeni şiirinin doğduğu toplumsal koşullar ve toplumsal değişmeye etki eden iç ve dış dinamikler, hem makro hem de mikro boyutlarıyla ele alınmıştır. Ulaşılan sonuçları şöyle özetlemek mümkündür: Modern Türk şiirinin gelişmesine büyük bir temel sağlamış olan İkinci Yeni şiirinin ortaya çıkışıyla Türkiye'nin Batılı modernleşme serüveni arasında toplumsal değişme bağlamında yakın bir ilişki bulunmaktadır. İkinci Yeni şiiri hem kendisinden önceki şiirsel söyleme karşı duruşu hem de toplumsal değişmenin yarattığı `yeni bir insanı` merkezine alması itibarıyla Modern Türk şiirinde büyük bir kırılmadır. Bu şiirin ortaya çıkışında 1950'lerden sonra Türkiye'de her türlü demokratik hak ve özgürlüklerin kullanımı konusunda, iktidar baskısının artmasının yanında, tarımda ve sanayide uygulanan yanlış politikaların sonucu hızlanan iç göçün yol açtığı çarpık kentleşmenin, toplumsal sınıflar arasındaki eşitsizliklerin büyük bir etkisi bulunmaktadır. İkinci önemli bir etki ise II. Dünya Savaşı'nın insanlığın geleceğine ilişkin olarak bütün dünyada, özellikle de aydın-sanatçı kesimler üzerinde yarattığı hayal kırıklığına bağlı olarak, edebiyat ve sanat bağlamında ortaya çıkan, İkinci Yeni şiirini besleyen, varoluşçu, gerçeküstücü, nihilist ve postmodern bir karaktere sahip avangard (öncü) hareketlerdir. İkinci Yeni'nin öne çıkan şairlerinin kimi şiirlerinde toplumcu gerçekçi özelliklerin yer bulmasında, 1961 Anayasasının getirdiği hak ve özgürlüklerin büyük bir etkisi vardır. Anahtar Kelimeler: Toplumsal Değişme, Şiir, İkinci Yeni, Edebiyat Sosyolojisi, Modernizm.

This study, which focuses on social change and İkinci Yeni Şiiri (The Second New Poetry) carries a social research claim in literature sociology. In the study, the social conditions of İkinci Yeni Şiiri (The Second New Poetry) and the internal and external dynamics affecting social change have been dealt with in both macro and micro dimensions. The results of the research can be summarized as follows: There is a close relationship between the emergence of İkinci Yeni Şiiri (The Second New Poetry), which has provided a great foundation for the development of modern Turkish poetry, and the adventure of Turkey's Western modernization, in the context of social change. İkinci Yeni Şiiri (The Second New Poetry) is a great break in modern Turkish poetry as it centers on the poetical discourse before it and the `new person` created by the social change.In the emergence of this poem, after the 1950s, the distorted urbanization caused by the accelerated internal migration of wrong politics in agriculture and industry, as well as the increase in the pressure of power, on the use of all kinds of democratic rights and freedoms in Turkey has a great influence on the inequalities between the social classes. The second important effect is World War I, II that created the frustration on the future of mankind all over the world especially on artists and intellectuals. Movements of avantgarde, such as surrealism, nihilism, and existentialism, which eventually emerged in literature and art, influenced İkinci Yeni Şiiri (the Second New Poetry). The characters of these avangarde movements are both modernist and postmodernist. The rights and freedoms brought by the 1961 Constitution have a great influence on some of the prominent poets of İkinci Yeni (the Second New) that find socialist realistic features in their poems. Keywords: Social Change, Poetry, İkinci Yeni, Literature Sociology, Modernization