Samsun-Tekkeköy yöresi havasındaki SO2 ve duman konsantrasyonlarının belirlenmesi ve meteorolojik parametrelerle ilişkilerinin incelenmesi

Abstract

177 ÖZET Bu çalışmada, Samsun-Tekkeköy yöresinde seçilen üç istasyonda, havadaki kükürtdioksit (S02) ve duman konsantrasyonları ölçülmüştür. Elde edilen ölçüm sonuçları ile meteorolojik parametrelerden, basınç, sıcaklık, nisbi nem ve rüzgar hızı arasındaki ilişkiler saptanmıştır. Yapılan istatistiksel çalışmalarda, kirleticiler ile meteorolojik verilerin günlük ve aylık ortalamaları kullanılmıştır. Günlük ortalamalar kullanılarak elde edilen korelasyon katsayıları; S02 ile meteorolojik parametreler arasında minimum -0,005, maksimum 0,950 duman ile meteorolojik parametreler arasında minimum -0,017, maksimum 0,663 değerlerini almıştır. Aylık ortalamalara göre bulunan değerler ise S02 ile meteorolojik parametreler arasında minimum -0,261, maksimum 0,793, duman ile meteorolojik parametreler arasında minimum -0,297, maksimum 0,787 şeklinde olmuştur. İstatistiksel çalışmalar ile elde edilen tüm regresyon denklemleri ve korelasyon katsayıları incelenmiş, kirleticiler ile meteorolojik parametreler arasındaki üişkilerin, çalışma döneminde zayıf olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Rüzgar güllerinin incelenmesi ise yöreye, Rusya ve Balkan Ülkeleri ile güneybatıda yer alan küçük sanayi tesislerinden kirletici taşınmış olabileceğini göstermiştir. Samsun-Tekkeköy yöresinde belirlenen hava kirliliği düzeyi, bir yıllık çalışma döneminin ilk beş ayında, Hava Kirhliğinin Korunması Yönetmeliği' nde öngörülen sınır değerlerin oldukça üzerinde olmuştur. Bununla birlikte, altıncı aydan itibaren S02 konsantrasyonlarımn özellikle günlük ortalama değerlerinde büyük bir düşme gözlenirken, başlangıçtan itibaren oldukça düşük olan duman konsantrasyonlarında büyük farklar gözlenmemiştir.

178 SUMMARY In this study, the concentrations of SO 2 and smoke in air have been measured on three stations, selected in Samsun-Tekkeköy regions. The relationship between the measurement results and the meteorological parameters; pressure, temperature, relative humidity, the speed of the wind have been investigated. In statistical studies, daily and monthly averages of pollutants and meteorological data have been used. It was observed that the correlation coefficients obtained by the use of daily averages have taken values of -0,005 and 0,950 as the minimum and maximum between S02 and meteorological parameters. However, correlation coefficients have taken values of -0,017 as a minimum and 0,663 as a maximum between smoke. and meteorological parameters. When the calculations were repeated using the monthly averages, it has been seen that the correlation coefficients have taken a value of -0,261 as a minimum and 0,793 as a maximum between SO 2 and the meteorological parameters, -0,297 as a minimum and 0,787 as a maximum between smoke and meteorological parameters. After the examinations of all regression aquations and correlation coefficients obtained by the statistical studies, it has been concluded that the relationships between the pollutants and meteorological parameters were weak during this study period of time. The examination of compass roses have brought out the possibility of polutant transportation to the region from Russia, Balkan countries and the small industrial establishments located at the south-west. Air pollution level, determined in Samsun-Tekkeköy region in first five months of one year study have been quite over the limits stated in Air Quality Control Regulations. Nevertheless, after the sixth month high decrease in the SO 2 concentrations especially in the daily averages have been observed. The smoke concentrations which were lower at the begining months, have not been shown significant changes.