Çankırı-Çorum havzası klinoptilolize tüfleri kullanılarak atık su ve sızıntı suyundan amonyak azotu, kurşun ve kadmiyum giderimi

Abstract

ÇANKIR1-Ç0RUM HAVZASI KÜNOPTİLOÜZE TÜFLERİ KULLANILARAK ATIK SU VE SIZINTI SUYUNDAN AMONYAK AZOTU KURŞUN VE KADMİYUM GİDERİMİ ÖZET Doğal ve sentetik zeolitlerin her ikisi de olağanüstü iyon değiştirme ve adsorpsiyon özellikleri gösterirler. Chabazite ve Klinoptilolit gibi bazı zeolit mineralleri yüksek iyon değiştirme kapasitelerinden dolayı sulu çözeltilerden bazı katyonları giderme yeteneğine sahiptirler. Son yıllarda, zeolit mineralleri özellikle de Klinoptilolit atık sulardan ağır metallerin ve amonyak iyonlarının gideriminde ve radyoaktif elementlerin arıtımında endüstriyel ölçekte kullanılmaktadır. Çankırı-Çorum Havzasındaki Klinoptilolitler, genellikle Tersiyer volkanik tüf tabakalarındaki yaşlı volkanik kayaçların pseudomorf bir şekli olarak meydana gelmiştir. Daha önce yapılan çalışmalarda bu zeolitize tüflerin radyoaktif atıklardan stronsiyum, sezyum ve atık sulardan bakır iyonlarını giderebildikleri belirlenmiştir. Bu çalışmada Çankırı-Çorum Havzası zeolitize tüflerinin atık su ve sızıntı suyundan Cd, Pb ve NH3-N iyonlarının giderim etkinliği ve giderim verimine etki eden faktörler araştırılmıştır. Bu araştırmada elde edilen veriler zeolitize tüf (Klinoptilolit) miktarının, tane boyunun, sulu çözeltideki iyon derişiminin ve karıştırma süresinin atık su ve sızıntı suyunun her ikisinde de giderim etkinliği için çok önemli olduğunu açıkça göstermiştir. Zeolitize tüflerin NaCI ile şartlandırılmasının amonyak azotu giderim kapasitesini önemli ölçüde etkilediği de belirlenmiştir. Bu araştırma sonucunda Çankırı-Çorum Havzası zeolitize tüflerinin endüstriyel ölçekte atık su ve sızıntı suyundan Cd, Pb ve NH3-N iyonlarını ekonomik olarak giderebileceği gözlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER : Zeolit, Klinoptilolit, Sızıntı Suyu, Giderim

m REMOVAL OF AMMONIA-NITROGEN CADMIUM AND LEAD IONS FROM WASTEWATER AND LEACHATE BY USING CLINOPTILOLIZED TUFFS OF ÇAN KIRI -CO RUM BASIN ABSTRACT Zeolites, both natural and synthetic show spectacular ion exchange and adsorbtion properties. Because of high ion exchange capacity, some zeolite minerals such as Chabazite and Clinoptilolite have removal capability of some cations from aqueos solutions. In recent years, zeolites minerals particularly Clinoptilolite have been used to remove heavy metal and ammonium ions from wastewater and treatment of radioactive elements in industrial scale. Clinoptilolite widely occur as pseudomorphs of former volcanic shards in Tertiary volcanic tuff beds of Çankırı-Çorum Basin, Turkey. In previous studies it was found that these zeolitized tuffs had capability of removing stronsiyum and cesium from radioactive wastes and copper ions from wastewaters. In this study, the removal efficiency of zeolitized cations from wastewater and leachate, and the factors which effect removal performance have been investigated. The data obtained from this research clearly shows that, the amount of zeolitized tuff (Clinoptilolite), ion concentration in aqueous solution, stirring time and grain size are very important for removal efficiency in both wastewater and leachate. The condition of zeolitized tuff with NaCI is found to be effective for removal capacity of ammonia-nitrogen. As the result of this investigation it is obviously zeolitized tuffs of Çankırı- Çorum Basin can be economically used for removal of Pb, Cd and NH3-N from wastewater and leachate in industrial scale. KEY WORDS : Zeolite, Clinoptilolite, Leachate, Removal