Amasya ili kıl keçisi ıslah projesi kapsamında elde edilen Saanen x kıl keçisi (F1) melezleri ile saf kıl keçilerinin büyüme ve diğer yetiştiricilik özellikleri bakımından mukayesesi

Abstract

AMASYA İLİ KIL KEÇİSİ ISLAH PROJESİ KAPSAMINDA ELDE EDİLENSAANEN X KIL KEÇİSİ (F1) MELEZLERİ İLE SAF KIL KEÇİLERİNİNBÜYÜME VE DİĞER YETİŞTİRİCİLİK ÖZELLİKLERİ BAKIMINDANMUKAYESESİÖZETKıl keçilerin ormana verdiği zararı azaltmak ve süt verim yönlerinin iyileştirilmesiamacıyla Amasya ili Kıl keçisi ıslah projesine başlanılmıştır. Bu proje kapsamındayapılan araştırmada, Amasya'nın Sarılar köyü yetiştirici koşullarında Saanen ve Kıl keçitekeleri kullanılan sürünün döl verim özellikleri ve elde edilen Saanen x Kıl (F1)melezleri ile Kıl keçi oğlaklarının değişik dönemlerde canlı ağırlık, günlük canlı ağırlıkartışı, vücut ölçüleri ve yaşama gücü özellikleri belirlenmiş ve eş zamanlı olarakkarşılaştırılması yapılmıştır.Saanen ve Kıl keçi tekeleri kullanılan Kıl keçi sürüsünün ortalama döl verimdeğerleri; tekealtı keçi başına kısır kalan keçi oranı %9.09, gebe kalan keçi oranı%90.91, doğuran keçi oranı %90.91, tek doğuran keçi oranı %86.92, ikiz doğuran keçioranı %13.08, yavru atan keçi oranı %0.00, ölü doğum yapan keçi oranı %2.31, tekealtıkeçi başına doğan oğlak sayısı 1.03 ve sütten kesilen oğlak sayısı 0.88, doğuran keçibaşına doğan oğlak sayısı 1.13 ve sütten kesilen oğlak sayısı 0.96, tekealtı keçilere göreoğlak verimi %103 ve doğuran keçilere göre oğlak verimi ise %113 olarak bulunmuştur.Saanen x Kıl (F1) ve Kıl keçi oğlakların sırasıyla doğum ağırlıkları 3.59±0.05 ve3.72±0.10 kg, 30. gün ağırlıkları 8.86±0.11 ve 8.50±0.25 kg, 75. gün ağırlıkları16.8±0.22 ve 16.00±0.53 kg olarak tespit edilmiştir. Doğum, 30. gün ve 75. gün canlıağırlıkları üzerine genotipin etkisinin önemsiz (p>0.05), doğum tipi ve cinsiyetinetkisinin önemli (p<0.05) olduğu bulunmuştur. Ana yaşının 30. gün ve 75. gün canlıağırlığı üzerine etkisinin önemli (p<0.05) olduğu belirlenmiştir.Saanen x Kıl (F1) melezi ve Kıl keçi oğlakların günlük canlı ağırlık artışlarısırasıyla; doğum-30. gün 175.49±3.07 ve 157.57±7.41 gr, doğum-75. gün 176.21±2.83ve 163.29±6.61 gr olarak bulunmuştur. Saanen x Kıl (F1) melezi ile Kıl keçi oğlaklarınincelenen her iki dönemdeki canlı ağırlık artışları üzerine genotip, doğum tipi, cinsiyetve ana yaşı etkisinin önemli (p<0.05) olduğu tespit edilmiştir.Saanen x Kıl (F1) ve Kıl keçi oğlaklarının 30. gün vücut ölçüleri sırasıyla cidagoyüksekliği 44.18±0.24 ve 44.80±0.47 cm, vücut uzunluğu 36.47±0.29 ve 38.40±0.67cm, kürekler arkası göğüs genişliği 8.34±0.08 ve 7.95±0.19 cm, göğüs derinliği15.87±0.09 ve 15.93±0.23 cm, göğüs çevresi 47.70±0.23 ve 47.65±0.59 cm, but çevresi36.46±0.25 ve 38.46±0.56 cm, ön incik çevresi 6.47±0.05 ve 6.88±0.09 cm olarak tespitedilmiştir. 30. gün vücut ölçülerinden, vücut uzunluğu, kürekler arkası göğüs genişliği,but çevresi, ön incik çevresi üzerine genotipin etkisi önemli (p<0.05), cidago yüksekliği,göğüs derinliği, göğüs çevresi üzerine etkisi önemsiz (p>0.05) olarak bulunmuştur.Doğum tipinin yalnızca vücut uzunluğu üzerine etkisi önemsiz (p>0.05) bulunurkencinsiyet faktörünün göğüs derinliği ölçüsü haricinde diğer vücut ölçüleri üzerine etkisiönemli (p<0.05), ana yaşının ise 30. gün vücut ölçüleri üzerine etkisinin önemsiz olduğu(p>0.05) bulunmuştur.Saanen x Kıl (F1) ve Kıl keçi oğlakların 75. gün vücut ölçüleri sırasıyla cidagoyüksekliği 54.23±0.33 ve 51.89±0.55 cm, sağrı yüksekliği 54.97±0.34 ve 53.68±0.56cm, vücut uzunluğu 46.75±0.36 ve 45.66±0.71 cm, kürekler arkası göğüs genişliği10.39±0.09 ve 9.86±0.23 cm, göğüs derinliği 19.61±0.10 ve 18.61±0.34 cm, göğüsçevresi 57.41±0.27 ve 55.59±0.78 cm, but çevresi 44.41±0.29 ve 45.00±0.76 cm, önincik çevresi 7.16±0.04 ve 7.09±0.13 cm olarak tespit edilmiştir. Cidago yüksekliği,kürekler arkası göğüs genişliği, göğüs derinliği ve göğüs çevresi üzerine genotipinetkisinin önemli (p<0.05) olduğu bulunurken doğum tipinin 75. gün vücut ölçüleriüzerine etkisinin önemli olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Cinsiyetin ise kürekler arkasıgöğüs genişliği üzerine etkisi önemsiz (p>0.05), diğer ölçüler üzerine etkisi önemli(p<0.05), incelenen diğer faktör olan ana yaşının ise sadece ön incik çevresi üzerineetkisinin önemli (p<0.05) olduğu bulunmuştur.Saanen x Kıl (F1) melezi oğlakların 30. gün yaşama gücü tekizlerde %98.79,ikizlerde %90.91, 75. gün yaşama gücü tekizlerde %93.97, ikizlerde %90.91, Kıl keçioğlaklarının 30.gün yaşama gücü tekizlerde %77.77, ikizlerde %81.82, 75.gün yaşamagücü tekizlerde %70.37, ikizlerde ise %81.82 olarak tespit edilmiştir. Genotip, doğumtipi ve cinsiyetin her iki dönemdeki yaşama güçleri üzerine etkisi önemsiz olarakbulunmuştur (p>0.05).Anahtar Kelimeler: Saanen x Kıl (F1) Melezi, Canlı Ağırlık, Günlük Canlı AğırlıkArtışı, Vücut Ölçüleri, Yaşama Gücü

COMPARISON OF SAANEN X KIL (F1) CROSSBRED GOATS WITH PUREHAIR (TURKISH KIL) GOATS RAISED IN AMASYA PROVINCE PURE HAIRGOAT IMPROVEMENT PROJECT IN TERMS OF GROWTH AND OTHERRAISING TRAITSABSTRACTAmasya Provınce Pure Hair Goat Improvement Project was initiated with the aimof diminishing the damage to forest caused by Kıl goats as well as improving their milkproduction. In this study, the reproductive traits of the herd in which Saanen x Kılbilly-goats were used under extensive farm conditions in Sarılar village of Amasya andthe live weights, daily weight gains, body measurements and viabilities of Saanen x Kıl(F1) crossbreds and Kıl goat kids during various periods were determined and comparedsimultaneously.Mean reproductive values for herd of Kıl goat in which Saanen and Kıl goat billy-goats were used found as 9.09% for infertility rate, 90.91% for pregnancy rate, 90.91%for kidding rate, 86.92% for single rate, 13.08% for twinning rate, 0.00% for abortionrate, 2.31% for stillbirth rate, 1.03% for fecundity, 0.88% for fecundity at weaning,1.13% for litter size, 0.96% for litter size at weaning, 103% for fertility of fecundity and113% for fertility of kidding.Birth weight, 30th day weight and 75th day weight were 3.59±0.05, 3.72±0.10 kg;8.86±0.11, 8.50±0.25 kg and 16.8±0.22, 16.00±0.53 kg for Saanen x Kıl (F1) kids andKıl goat kids, respectively. While the effects of genotype on birth weight, 30th dayweight and 75th day weight were found insignificant (P>0.05), birth type and sexaffected these traits significantly (P<0.05). Age of dam affected the 30th day weightsand 75th day weights significantly (P<0.05).Daily weight gains of Saanen x Kıl (F1) crossbreds and Kıl goat kids were found as175.49±3.07 and 157.57±7.41 g for birth-30th day and 176.21±2.83 and 163.29±6.61 gfor birth-75th day, respectively. The effects of genotype, type of birth, sex and age ofdams on live weights during two periods were found significant (P<0.05) for bothSaanen x Kıl (F1) crossbreds and Kıl goat kids.Thirteenth day body measurements for Saanen x Kıl (F1) crossbred and Kıl goatkids were 44.18±0.24 and 44.80±0.47 cm for height at withers, 36.47±0.29 and38.40±0.67 cm for body length, 8.34±0.08 and 7.95±0.19 cm for chest width,15.87±0.09 and 15.93±0.23 cm for chest depth, 47.70±0.23 and 47.65±0.59 cm for heartgirth, 36.46±0.25 and 38.46±0.56 cm for circumference of leg, 6.47±0.05 and 6.88±0.09cm for circumference of front of the shank, respectively. While the effects of genotypeon body length, chest width, circumference of leg, circumference of front of the shankwere significant (P<0.05), its effects on height at withers, chest depth, heart girth werenot significant (P>0.05). While the effect of birth type was found insignificant for onlybody length (P>0.05), sex affected all the body measurements significantly (P<0.05)except chest depth. Effect of age of dams on 30th day body measurements were notsignificant (P>0.05).Seventy fifth day body measurements for Saanen x Kıl (F1) crossbred and Kıl goatkids were as follows; height at withers: 54.23±0.33 and 51.89±0.55 cm, back height:54.97±0.34 and 53.68±0.56 cm, body length: 46.75±0.36 and 45.66±0.71cm, chestwidth: 10.39±0.09 and 9.86±0.23 cm, chest depth: 19.61±0.10 and 18.61±0.34 cm, heartgirth: 57.41±0.27 and 55.59±0.78 cm, circumference of leg: 44.41±0.29 and 45.00±0.76cm, circumference of front of the shank: 7.16±0.04 and 7.09±0.13 cm. The effect ofgenotype on height at withers, chest width, chest depth, circumference of leg and theeffect of body type on 75th day body measurements were significant (P<0.05).While theeffect of gender on 75th day body measurements except chest width was significant(P<0.05), the effect of age of dams was found significant for only circumference offront of the shank (P<0.05).Thirteenth day and 75th day survival rates of Saanen x Kıl (F1) crossbred kids wereas follows; single kids: 98.79% and 93.97%; twin kids: %90.91 and 90.91%. While the30th day survival rates for Kıl goat kids were 77.77% for single kids and 81.82% fortwin kids, 75th day survival rates were 70.37% for single kids and 81.82% for twin kids.The effects of genotype, birth type and sex survival rates for both of the periods werefound insignificant (P>0.05).Key Words: Saanen x Kıl (F1) Crossbred, Live Weight, Daily Weight Gain, BodyMeasurements, Survival Rate