Tıbbi araştırmalarda sosyoekonomik seviye değerlendirme ve gruplandırma kriterlerinin araştırılması

Abstract

Son yıllarda tıbbi alanda önemi gittikçe artan biyopsikososyal yaklaşıma bağlı olarak sağlığı anlama ve değerlendirmede sosyal çevrenin etkisi daha fazla irdelenmeye başlanmıştır. Bu sosyal çevreyi ve bağlı etmenleri değerlendirmek için sosyoekonomik seviye (SES) tespitinden faydalanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı; Türk Tıp Literatüründe SES belirteçlerinin ne ölçüde kullanıldığı ve çalışma sonuçlarıyla SES belirteçleri arasındaki bağıntının ne ölçüde doğru kurulduğunun saptanmasıdır.Bu araştırma kesitsel tipte tanımlayıcı bir araştırma olup; Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) bünyesindeki Türk Tıp Veri Tabanı 2004-2014 yılları arasında kayıtlı olan tıbbi yayınlar taranmıştır. Kriter olarak SES değerlendirme sorularının kullanıldığı yayınlar esas alınmıştır. Bu bağlamda `Sosyoekonomik, sosyodemografik, sosyokültürel, demografik` sözcükleri başlık ve metin içeriklerinde öncelikli olarak taranmıştır. Kapsam dahilinde 3484 adet yayın öncelikle dil, derginin türü, anahtar sözcük ve anabilim dallarına göre gruplandırılmıştır. SES tespitinde irdelenen soru sayısı belirlenip, içeriklerine göre sınıflandırılmıştır. Soruların amaca uygunluk yönünden değerlendirilmesi konusunda ilgili araştırmanın irdelediği sağlık sorunu ile SES belirtecinin hangi bağlamda ilişkilendirildiği değerlendirilip, bu ilişkinin nasıl açıklandığı incelenmiştir. Türk Tıp Literatüründe sosyal, ekonomik, kültürel ve demografik gibi sözcüklerle ilgili kavram karmaşası vardır. Hangi durumda hangi terminolojinin doğru olduğu bilinememektedir. En sık sorgulanan SES sorusu %49,7 ile eğitim durumu olarak bulunmuştur. Araştırma neticesinde incelenen tıbbi yayınların %48,7'nde amacın SES ile ilişkisinin doğru şekilde kurulmadığı bulunmuştur. Ek olarak cerrahi bilimlerdeki yayınların sadece %22,5'nde SES bağıntısı doğru kurulmuştu.

The effect of social environment in health assessment has been increasingly studied depending on the rising importance of biopsychosocial model in recent years. Socioeconomy is a concept that covers not only social and economical structures of society but also the relationship among them. This study is planned to specify SES criteria and what extent it is used among researches in Turkish Medical Literature and also the relationship between the study results to determine whether the criteria installed correctly. This study is designed as a cross-sectional observational survey. Articles written between years 2004-2014 were scanned and evaluated among Turkish Medical Database of ULAKBİM. SES evaluation criteria were questioned in those articles. In this context, articles having keywords `Socioeconomic, sociodemographic, sociocultural, demographic` in its header or the text were included the study. A total number of 3484 articles were found and categorized according to their text language, type of journals in which they were published, keywords and departments related with. Then number of SES questions were determined and classified. At last the relation between SES criteria and results of these articles were evaluated whether a correct correlation was established. There is a confusion about the use of social, economic, demographic, cultural terms. It is still unclear in which case what is the correct terminology that has to be used. This study is planned to figure out level of knowledge and awareness about SES and whether it is evaluated correctly among medical researches. Most queried SES question was the level of education by %49,7. It was found that 48,7% of publications scanned for this study didn't form a correct relation among results of these articles and SES criteria. Moreover only 22,5% of the researches under surgical sciences formed a correct correlation among findings and SES criteria