Samsun ili Bafra ilçesinde çevresel sürdürülebilir tarımsal üretimi sağlayan optimum işletme organizasyonunun belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, Samsun ili Bafra ilçesinde çevresel sürdürülebilir tarımsal üretimi sağlayan optimum işletme organizasyonunun belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmadaki konvansiyonel tarım yapan işletmelere ait sosyo-ekonomik değişkenler ile iyi tarım uygulamaları yapan işletmelere ait girdi-çıktı katsayıları anket yoluyla elde edilmiştir. Araştırma sonuçları işletme büyüklük grupları ve işletmeler ortalamasına göre değerlendirilmiştir. Araştırmada, öncelikle konvansiyonel tarım yapan işletmelere ait nüfus, eğitim, işgücü ve sermaye yapıları ile yıllık faaliyet sonuçları analiz edilmiştir. Daha sonra konvansiyonel tarım işletmelerinde optimum işletme organizasyonu doğrusal programlama, iyi tarım uygulamalarına yönelik çevresel hedefleri sağlayan işletme organizasyonu ise hedef programlama metotları kullanılarak ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre konvansiyonel tarım yapan işletmeler ortalamasında, gayri safi üretim değerinin %86,76'sı (97,85 bin TL) bitkisel üretimden elde edilmektedir. İşletmeler tarımsal faaliyetlerini, işletmeler ortalamasına göre %78,23 (502,81 bin TL) gibi bir oranla öz sermayeye dayalı yürütmektedirler. İşletme planları sonucu brüt kârdaki artış oranı, işletme büyüklük gruplarına göre azalmakta, işletmeler ortalamasında %34,41 olmaktadır. İşletmeler konvansiyonel tarımdan iyi tarım uygulamalarına geçtiklerinde, optimum plandan elde edilen brüt kârdan I, II ve III. grup işletmelerde sırasıyla %8,84 (99,18 TL/da), %8,26 (97,61 TL/da) ve %9,09 (88,24 TL/da), işletmeler ortalamasına göre %8,6 (92,56 TL/da) daha az brüt kâr elde etmektedirler. Ancak I. gruptaki işletmelere ait dekara brüt kâr kaybı, III. grup işletmelere göre %11,03 daha fazladır. İyi tarım uygulamalarıyla birlikte azalan brüt kârın I, II ve III. gruptaki işletmelerde sırasıyla %50,42, %51,23 ve %56,66'sı, işletmeler ortalamasına göre %54,02'si iyi tarım desteğiyle karşılanmaktadır. Konvansiyonel tarım yapan üreticilerin iyi tarıma teşvik edilmesi için, iyi tarım desteğinin en az brüt kâr kaybını karşılayacak düzeye çıkartılması gerekmektedir. Bunun için işletme büyüklük grupları arasındaki dengesizliği göz önüne alan destekleme programları hazırlanmalıdır.Anahtar kelimeler: Konvansiyonel tarım, sürdürülebilir tarım, iyi tarım uygulamaları, iyi tarım desteği, Samsun, Bafra

The purpose of this study is to determine the optimum farm organization which provides environmental sustainable agricultural production in Bafra district of Samsun province. Socio-economic variables related to conventional farms and input-output coefficients of farms engaged in good agricultural practices were collected by survey method. The results of the study were evaluated according to the farm size groups and the mean value of farms. First, population, education, labor force, capital structure and annual activity results of conventional farms were analyzed. Later linear programming method was used to reveal the optimum farm organization in conventional agriculture farms while goal programming was used to determine the farm organization that provides environmental goals intented for good agricultural practices. According to the study results, 86,76% of the gross production value (97,85 thousand TL) was obtained from crop production in the mean value of conventional agriculture farms. The farms carry out their agricultural activities based on the equity capital with a rate of 78,23% (502,81 thousand TL) by the mean value of farms. As a result of optimum farm plans, the rate of increase in gross profit decreases along with the farm size groups and it is 34,41% with the mean value of farms. When farm groups pass from conventional agriculture to good agricultural practices, gross profit derived from the optimal plan, they earn less gross profits by size of farm groups 8,84% (99,18 TL/da), 8,26% (97,61 TL/da), 9,09% (88,24 TL/da), respectively and by the mean value of farms 8,6% (92,56 TL/da). However, the gross profit loss of farms in the first group is higher 11,03% than third group. The diminished gross profit is compensated with good agricultural support by 50,42%, 51,23% and 56,66% in the I, II and III group farms, respectively; and by 54,02% with the mean value of all farms. In order to promote good agricultural practices of conventional agricultural farmers, good agricultural support should be increased to a level that meets at least the loss of gross profit. For this, support programs should be prepared considering the imbalance between the farm size groups. Key words: Conventional agriculture, sustainable agriculture, good agricultural practices, good agricultural support, Samsun, Bafra