Farklı su stres koşullarında yapraktan gübrelemenin buğday bitkisinin su kullanma randımanı üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı farklı su stres koşulları altında yetişen buğday bitkisinde yapraktan gübrelemenin biyolojik verim ve su kullanma randımanı üzerine etkisinin belirlenmesidir. Deneme tam şansa bağlı faktöriyel deseninde üç tekrarlamalı olarak Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Beleme serasında kurulmuştur. Saksılardaki toprakların nem içerikleri günlük tartım ve su ilavesiyle, bitkiye yarayışlı suyun (BYS) %100, %50 ve % 25‟i olacak şekilde tutulmuştur. Yaprak gübresi (10% N, 5% P2O5, 5% K2O) iki farklı dozda (%0.5 ve %1.0) buğday bitkisinin Kardeşlenme (K), Sapa Kalkma (SK), Başaklanma dönemlerinde bir kez ve bu dönemlerin kombinasyonlarında (K+SK, K+B ve SK+B) iki kez uygulanmıştır. Yazlık buğday bitkisinin biyolojik verimi topraktaki bitkiye yarayışlı suyun %100‟den %50 ve %25‟e azalması ile azalmıştır. Toprakta BYS‟yun %100 koşulunda K ve SK dönemlerinde yapraktan gübreleme biyolojik verimi artırırken, BYS %25‟inde ise B döneminde yapraktan gübreleme biyolojik verimi kontrole göre artmıştır. Buğday bitkisinde yapraktan gübreleme ile biyolojik verimde kontrole (544 kg/da) göre en fazla artış, toprakta BYS‟un %100 koşulunda ve SK döneminde %1.0 gübre uygulamasıyla (738 kg/da) belirlenmiştir. Sulama suyu miktarı ile bitkinin biyolojik verimi arasında pozitif önemli ilişki belirlenmiştir. Faklı su stres koşullarında bitkinin değişik gelişme dönemlerinde yapraktan gübreleme genelde buğday bitkisinin su kullanma randımanını artırmıştır. Buğday bitkisinde en yüksek su kullanma randımanı (2.03 kg/mm da) %100 BYS koşulunda SK döneminde %1.0 dozunda yapraktan gübreleme uygulamasında elde edilmiştir. Toprakta BYS‟un %100 ve %50 koşullarında yapraktan %1.0 dozunda gübreleme %0.5 dozuna göre bitki su kullanma randımanını daha fazla artırırken, BYS‟un %25‟i koşulunda ise %0.5 dozunda gübre uygulaması bitki su kullanma randımanını daha fazla artırmıştır.

The objective of this research was to determine the effects of foliar fertilization on biological yield and water use efficiency of wheat plant grown under different water stress conditions. Experiment was conducted in the completely randomized factorial design with three replications in the greenhouse of Soil Science and Plant Nutrition Department of Agricultural Faculty in Ondokuz Mayıs University. Soil moisture contents in the pots were kept at 100%, 50% and 25% of Plant Available Water (PAW) as by adding water after weighing the pots daily. Foliar fertilizer (10% N, 5% P2O5, 5% K2O) were applied with two different doses (0.5% and 1.0% ) one times at Tillering (T), Stem Extension (S), Heading (H) growth stages of wheat plant and two times at the combination of these stages (T+SE, T+H and SE+H). Biological yield of spring wheat decreased with decreasing plant available water in soil from 100%, 50% to 25%. While foliar fertilization in T and SE stages at 100% of PAW condition in soil increased biological yield, biological yield increased compared to control with the foliar fertilization applied in H stage at 25% of PAW condition. The most increase in biological yield (738 kg/da) by the foliar fertilization according to the control (544 kg/da) was obtained with the 1.0% dose application of foliar fertilization in SE stage at 100% of PAW condition. A positive relationship was determined between amount of irrigation water and biological yield of plant. Foliar fertilization in different plant growth stages under the different water stress conditions generally increased water use efficiency of wheat plant. The most water use efficiency in wheat plant (2.03 kg/mm.da) was obtained with 1.0% dose application of foliar fertilizer in SE stage at 100% of PAW condition. While 1.0% doses of foliar fertilization in 100% and 50% of PAW conditions increased water use efficiency more than 0.5% dose application, water use wfficiency more increased with 0.5% doses of foliar fertilization in 25% of PAW condition.