Karadeniz Bölgesi yağışlarının trend analizi

Abstract

Son yıllarda suya olan talep giderek artmaktadır. Buna karşın su kaynaklarının sınırlı olması, mevcut kaynakların ihtiyaca cevap verecek optimum seviyelerde kullanılması gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle su kaynakları planlamasında ve projelendirilmesinde suyun etkili kullanılmasını sağlayacak analizler yapılmalıdır. Bu analizlerden en önemlisi yağışların geçmiş davranışından hareketle gelecek davranışını tahmin etmekte kullanılan trend analizleridir. Yağışlar için trend analizleri su temini konusunda olduğu kadar taşkın kontrolü açısından da büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan 19 adet yağış gözlem istasyonunun (Bartın, Zonguldak, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Bolu, Düzce, Kastamonu, Karabük, Çorum, Amasya, Tokat, Gümüşhane ve Bayburt ili meteoroloji gözlem istasyonu) 1960-2015 yılları arasında kaydedilen aylık toplam yağış verileri kullanılarak aylık, yıllık ve mevsimlik trendler belirlenmeye çalışılmıştır. Analizlerde verilerin aynı toplumdan olup olmadığını tespit etmek için Run Homojenlik testi kullanılmıştır. Trendin varlığını veya yokluğunu belirlemek için Mann-Kendall, Şen Trend ve Lineer Trend yöntemleri kullanılmıştır. Trendin varlığı veya yokluğu istatistiksel olarak güven aralığının %90, %95 ve %99'luk kısımlarında incelenmiştir. Analiz sonuçları Coğrafi Bilgi Sistemleri yardımıyla bölgeyi gösteren harita üzerinde renklendirilerek detaylandırılmış, sayısal değer bazında zamansal değişimlerin yanında mekânsal değişimler de incelenmiştir. Sonuçlar incelendiğinde, güven aralığının %99'luk kısmında toplam yağış verilerinin %98.2'sinin homojen olduğu tespit edilmiştir. Trend analizlerinin sonucunda; toplam yağışların, Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan istasyonlarda azalırken, Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan istasyonlarda arttığı tespit edilmiştir.

In recent years, demand for water has steadily been increasing. In contrast, the limited availability of water resources suggests that the available resources need to be used at optimum levels to meet the needs. For this reason, analyzes should be carried out to ensure efficient use of water in planning and projecting of water resources. The most important of these analyzes is trend analysis which is used to predict future behavior of precipitation from past behavior. Trend analysis of precipitation is of great importance in terms of flood control as much as it is in the water supply. In this study, trends of monthly, annual and seasonal using the monthly total precipitation data recorded between the years 1960-2015 from 19 precipitation monitoring stations located in the Black Sea Region in Turkey (Bartın, Zonguldak, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Bolu, Düzce, Kastamonu, Karabük, Çorum, Amasya, Tokat, Gümüşhane and Bayburt province meteorology observation station) were determined. Run homogeneity test was used to determine whether the data used in the analyzes were from the same population. Mann-Kendall, Sen Trend and Linear Trend methods were used to determine the presence or absence of a trend. The presence or absence of a trend was statistically examined at 90%, 95% and 99% of confidence interval. The results of the analysis were colored and detailed on the map covering the region with the help of Geographic Information Systems, in addition to temporal changes on the basis of numerical values, spatial changes were also examined. When the results were examined, it was determined that 98.2% of the total precipitation data were homogeneous at the 99% confidence interval. Trend analyzes show that total precipitation decreases in stations in the Western Black Sea Region while it increases in stations in the Central and Eastern Black Sea Region.