Postmodern estetik koşullanma ve sanatta tüketim olgusu

Abstract

Postmodern düşünür ve sanatçılarının çoğu kez modernizmi eleştiri bombardımanına tuttukları, modern sanat ve düşün sistemine karşı eleştirel bir tavır sergiledikleri bilinmektedir. Örneğin, postmodern sanatçılar ve sanat eleştirmenleri, modern sanat anlayışına iki önemli eleştiri yöneltmektedirler. Bunlardan birincisi, sanat yapıtının ''misyon''u olması, yaşanılan durumun kritiğini yaparak, çıkış yolu araması ve geçmişle barışık bir `yeni`yi kurma girişimidir. İkinci eleştirisi ise; oran, güzellik, aşkınlık, biriciklik gibi kriterlerin geçerli olduğu modern sanatın seçkinciliğidir. Çünkü, postmodern sanat anlayışına göre bu iki durumun varlığı sanatın alanını kısıtlayacak ve daraltacaktır. Bu yüzden, postmodern sanatta çok kesin kurallardan ve kıstaslardan bahsetmek zordur ve bu durum estetik kurallarının ters yüz edildiğinin de bir nevi göstergesidir. Nitekim; estetik değerlerinin gelip geçici, popülist ve eklektik bir yapı üzerine kuran postmodern sanatın, bazı uygulamaları ''kalıcılık'' tan yoksun bir sanatsal anlayışa zemin hazırlamıştır. Öte yandan, kültür endüstrisi üreticileri tarafından, `popüler kültür`, `kitle kültürü` ,`yaşam stili` ve `tüketim` kavramları bilinçli bir şekilde gerçek anlamları dışına taşırılarak topluma lanse edilmiş, bu sayede tüketim çılgını bir toplum oluşturulurken o toplumunun estetik değer ölçütlerinin zayıflamasını da beraberinde getirmiştir. Nitekim, `küresel piyasasa`nın sanattaki kolu olan sanat piyasası belirleyenleri (galeriler, bienaller, küratörler, kurum ve kuruluşlar, sanat eleştirmenleri, koleksiyonerler) ve medya kendi finansal çıkarları doğrultusunda sanat ve sanatçının hareket alanına müdahale etmiştir. Bu durum; sanat piyasasının oluşturduğu bu organize yapının tercihlerinin sanat ortamını/sanatçıyı şekillendirme konusunda tasdikleyici ve yönlendirici bir güç kazanmasına, sanatın ideolojik dokusunda tahribatlara yol açmasına neden olmuştur. Ayrıca, bu organize yapının dinamik ve ilgi çekici olabilmesi için, sanat piyasasında var olan sürekli bir ''yeni'' arayışı, sanatı, hızlı bir sanatsal tüketime de götürürken sanatçıyı ise üretime motive eden ve sanatsal pratiklerine yön veren bir uyaran'dır. Uzmanlardan çok, sermaye sahiplerinin tercih ve zevklerinin baskın olduğu bu piyasa ortamı, sanattaki teknik özelliklerin önemini kaybetmesi paralelinde sanatın değerlendirilmesinin sınırlı bir kitlenin inisiyatifine bırakmasıyla sonuçlanan bir yapının oluşumuna kaynaklık etmiştir. Tabi ki de bu süreçte sanata yatırım değeri, sanatçının şöhreti, itibar getirisi, sansasyon gücü gibi daha değişken faktörler de göz önünde bulundurulmuştur. Bu noktada piyasa belirleyenlerinin, sanatta finansallaşmaya öncelik vererek, kendi ''estetik anlayışı'' doğrultusunda sanat piyasasında neyin sanat neyin sanat olmadığına ilişkin değer yargıları oluşturduklarını söylemek mümkündür. Nitekim, sanatın hareket alanına yapılan bu müdahale eş zamanlı olarak sanatçının da sanatsal pratiklerine yönelik bir saldırı niteliği taşımıştır. Öte yandan, modern sanatın aksine yüksek sanat terimi dışlanarak, gündelik olan yüceltilerek modernizmin barındırdığı tüm sanatsal terimler alaşağı edilmiştir. Dolayısıyla, bu durum yüksek sanat ve düşük sanat arasındaki sınırları ortadan kaldırmış ve buda sanatsal beğenide nitel özelliklerin eskisi gibi önemle olmadığı sorunsalını ortaya çıkarmıştır.Özetlemek gerekirse yapılan bu çalışma, popüler ve gelip geçici bir estetik anlayış barındıran postmodern sanatın, yaşamı yansıtma kaygısının yanında, postmodern politikanın en önemli araçlarından biri olmakla birlikte kapitalist ekonomi politikası'nın sanatsal bir kolu olan ''sanat piyasası belirleyenleri'' ve iletişim teknolojilerinin gelişimiyle hız kazanmış kitle iletişim araçlarından biri olan ''medya'' gibi uyaranların/değişkenlerin, sanat piyasasının baş aktörleri arasına katılarak, sanat ve sanatçının hareket alanına müdahalesi doğrultusunda varoluş nedeni kendisi olan bir takım sanatsal değerler yarattığının tespiti üzerinedir.Anahtar Sözcükler: Postmodernizm, Postmodern Sanat/ Sanatçı, Postmodern Estetik, Postmodern Uyaranlar/Değişkenler, Tüketim, Sanatsal Tüketim

It is known that postmodern thinkers and artists have bombarded modernism with criticism and also demonstrated a very critical stand against modernist art and thinking system. For instance, postmodern artists and art critics directed two significant main criticism against the modernist art approach. The first one of these is the idea of a piece of art's having a `mission`, and by making a critique on the current situation, its searching for a way of escape and it's initiative to found a `new` which is distracted from the past. Their second criticism is the elitism of modern art which includes criterias such as ratio, beauty, extremism, and uniqueness. Because according to the postmodern art approach, these two conditions would limit and narrow the field of art. That is the reason it is really difficult to discuss sharp rules and criterias in postmodern art, and this situation is actually the sign that aesthetic rules are made upside down. As a consequence, postmodern art, which is founded upon a temporary, populist and eclectic structure of aesthetic values, paved the way to an art approach that is deprived of `permanency`. Including the viewer to the process and having no criticism or stance, and by demonstrating momenteous inventions, postmodern art caused to make people live new aesthetic experiences. Thus, it would be inevitable to state that postmodern aesthetic has an idea of superficiality with temporary terms.On the other hand, the concepts `popular culture`, `mass culture`, `life style` and `consumption` were consciously transfered into new meanings and announced to the public by the producers of the culture industry. By this way, while creating a society of consumption madness, it helped to weaken the aesthetic values of that society as well. The determiners of art market (galleries, biennals, curators, institutions and corporations, art critics and collectioners), which is the arm of `global market` in art and media intervened to the field of art and the artist for its own financial gains. This situation led to tahribats on the ideological structure of art, by the choices this organized structure of the art market and its gaining manipulative and tasdikleyici power on shaping the art environment and the artist. Moreover, the search for the `new` of this organized structure in art so as to make it more attractive and dynamic, directed the society towards a fast artistic consumption while motivating the artist to production and led the art practices by its being a stimulant. This created a condition where the choices and pleasures of capital owners, instead of the experts, became a dominant figure in the market field, the technical features of art lost its importance, and left the evaluation of art to the hands a very limited amount of people. During this process it is certain that other variables and factors such as the value to make investments for art, the popularity of the artist, what the fame brings and the power of sensation are also taken into consideration. In this respect, one can say that the market determiners could create values about what art is which prioritizes an `aesthetic approach` that gives importance to the financialization in art. As a result, this intervention being done to the movement territory of art also meant an attack to the art practices of the artist. On the other hand, in the postmodern era, while the concept of high art was considered as elitist, exclusionist, and unachievable, everything apart from the daily life was distanced from art at a time when it is central for the postmodern art. This also made the borders between the low art and hight art, or high art audience and low art audience almost invisible. After the qualitative features of art lost its significance, there began a standardization and industrialization on cultural and art pieces. Now the important thing was not anly to escape from the responsibilities of daily life through the creation of the `entertainment business culture`, but also to enjoy the spare time, have fun, and momentous pleasure.In this study it is stated that besides from the worry of the postmodern art to reflect life, the existence of a popular, momentary pleasure and a temporary aesthetic approach were to be taken into account while the `art market determiners`, which are considered the most important tools of the postmodern politics, has paced itself with the help of communication technologies, and as a means of mass communication the stimulators/variables such as `media` has joined the forces of art market's main actors, and finally by intervening to the working field of art and the artist, all of these powers brought about some specific artistic values which has taken its meaning existence from their benefits and choices.Key Words: Postmodernism, Postmodern Art/ Artist, Postmodern Aesthetics, Postmodern Stimulators/Variables, Consumption, Art Consumption