Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik hazırlanan masal kitaplarındaki görsellerin semantik açıdan analizi

Abstract

Okul öncesi dönemde masal kitapları çocuğun yaşamında önemli bir yer tutmaktadır. Masallar özellikle okul öncesi dönemde ve ilköğretimde çocukların ilgisini büyük ölçüde çekmektedir. Masalın gizemli havası, serüven dolu fantastik olaylar içermesi, çoğunlukla iyilerin kazanıp kötülerin yenilgiye uğratılması çocuk için masalları ilginç kılar. Başka bir deyişle; masal, çocuğun dünyasına yakın bir dünya sunar. Okul öncesi dönemde, masal kitaplarındaki illüstrasyonlar çocuğun görsel birikiminin oluşmasında etkili olmaktadır.Okul öncesi dönem ve ilköğretim birinci kademede yapılan araştırmalarda elde edilen bulgular; çocukların dış dünyayı algılayışları ve yaratıcılık özelliklerinin birçok etkene göre değişkenlik gösterdiğini, bu değişkenliğin çocukların kişiselleşme süreciyle ilgili olduğunu, çocukta kişilik ve kimlik kazanımının doğru orantılı olarak okul öncesi dönemde biçimlenebildiğini, hazırlanan görsel materyallerin çocukların yaratıcılık düzeyine olumlu katkı yaptığını göstermiştir.Okul öncesi dönem, çocuğun gelişiminde eğitim-öğretim açısından başlangıç olarak önemlidir. Çocuğun eğitimi ailede başlar, yakın çevre, okul ve iş yaşamı ile devam eder. Çocuğun kazandığı davranışlar, beceriler onun hayatının şekillenmesini sağlar. Eğitimin temel amacı; dinlemeyi bilen, sağlıklı düşünebilen, yorumlama kabiliyetine sahip, bilgi üretebilen, sorun çözme yeteneğine sahip, kendini ifade edebilen bireyler yetiştirmektir. Bu ise ancak dilin doğru, güzel ve etkili kullanımına bağlıdır. Bu bağlamda Semantik bilimi (Semiyotik), işaretlerin (signs) yorumlanmasını, üretilmesini veya işaretleri anlama süreçlerini içeren bütün faktörlerin sistematik bir şekilde incelenmesini içerenbir araştırma sahası olduğundan, çalışma kapsamında bahsedilen masal kitaplarındaki görsellerin semantik açıdan analizi yapılmıştır.Araştırmanın temel amacı; Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik hazırlanan masal kitaplarındaki görsellerin çocukların yaratıcılık düzeylerine olan etkisini belirlemek ve semantik açıdan analiz yaparak daha iyi ürünler ortaya çıkarabilmek için öneriler sunmaktadır. Bu kapsamda, maddesi bulunan değerlendirme formu kullanılarak adet resimli çocuk masal kitabı (MK -MK ), okul öncesi dönem masal kitapları değerlendirme ölçeği doğrultusunda, Öğretim Üyeleri, Anasınıfı Öğretmenleri, Pedagog ve Ġllüsratör olmak üzere alanında uzman toplam öğretim elemanı tarafından değerlendirilmiş ve elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 4,5-5 yaş gurubu için hazırlanan 2 -2 4 yılları arasında telif hakkına sahip olarak yayınlanan okul öncesi dönem masal kitapları oluşturmaktadır. En çok satanlar listesinden 3, Türkçe'ye çevrilmiş yabancı masal kitaplarından 3 ve yerli kitaplardan da 3 adet olmak üzere toplam adet masal kitabı araştırmanın örneklemini oluşturmuştur.Araştırma için seçilmiş olan okul öncesi dönem çocuklarına yönelik hazırlanan adet masal kitabınki görsellerin semantik açıdan analizi yapıldığında, tasarım ilke ve elemanlarının bazılarında yeteri kadar kullanılırken bazılarında yeterince kullanılmadığı görülmüştür. Bu durum, resimlemelerin görsellik ve ifade açısından zayıf kalmasına neden olmuştur. Okul öncesi dönem için hazırlanan masal kitaplarının tasarımının çizer ve yayıncı tarafından yaratıcı ve çocuğun algısını geliştirici düzeyde hazırlanması gerekir.Araştırmadan elde edilen bulgular, okul öncesi dönem çocukları için hazırlanan masal kitaplarının bir kısmının yeterli olduğunu, diğer bir kısmının da kısmen yeterli olduğunu göstermiştir. Söz konusu masal kitaplarının hazırlanmasında genel olarak hedef kitle olan okul öncesi dönem çocuklarının, çoğu zaman gelişim evreleri ve algı düzeylerinin dikkate alınmadığı elde edilen verilerden anlaşılmıştır.Semantik açıdan yapılan analizler doğrultusunda elde edilen sonuçlara göre; okul öncesi dönem çocuklarına yönelik olarak hazırlanacak olan masal kitaplarının çocuklara faydalı olabilmesi ve amacına ulaşabilmesi için, çocukların yaş gurubu dikkate alınmalı, algı düzeyleri düşünülmeli, kitap illüstrasyonları doğru iletiler taşımalı, bilgi iletimi ileilgisi olmayan ögeleri içermemeli, anlam bütünlüğünü bozmayacak biçimde görseller birbirleri ile uyumlu olmalı, görseller çocuğun hayal gücünü geliştirecek ve eğitecek nitelikte olmalı, yazı-metin ilişkisi kurulmalı ve estetik kaygılar taşımalıdır.Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Masal Kitapları, Masal Kitabı Görselleri, Masal Kitaplarının Analizi, Semantik Analiz, Semiyotik, Masal Kitabı.

Story books have an important role in the lives of pre-school children. Stories draw the attention of children to a great extent especially during pre-school and primary school years. Mysteriousness, fantastic events, adventures of the stories with a plot of victory for good people most of the time make the stories interesting for children. In other words, stories offer a world which is close to the world of children. Illustrations within story books are influential for visual accumulation of the child in pre-school years.Findings obtained from the studies conducted in the fields of pre-school and primary school years indicated that perceptions of children regarding the outer world as well as their creativity depend on many variables. These variety is related to children's individualization process. It is directly proportional to child's personality and identity achievement. It was also revealed that this process can be shaped during pre-school period. Thus, illustrations contribute to the creativity of children.Pre-school period is of importance for the development of the child as it serves as starting point for education process. Education of the child starts within the family. It goes on with closer milieu, school and business life. The behaviors and skills acquired by the child shape his/her life. Main objective of education is to breed individuals who are capable of listening, thinking straight, interpreting, producing knowledge, solving problems and expressing oneself. This depends on a proper, nice and effective way of using language. In this sense, semantic science (Semiotics) is a field covering the process of systematical examination of all factors having an effect on signinterpretation, production or comprehension. Semantic analysis of illustrations in story books is covered within the scope of the study.Main purpose of the study is to determine the effect of illustrations within story books prepared for pre-school children on the level of their creativity. By semantic analysis, the aim was to make recommendation for better products. To this end, an evaluation form with 17 items was employed. 9 story books for children with illustrations were examined (MK1-MK9). Based on pre-school period story books evaluation scale, the findings were interpreted by 10 academicians who were Faculty Members, Pre-school Teachers, Pedagogues and an Illustrator. Universe of the study covers pre-school period story books with copyrights published between the years 2011-2014 designed for 4,5-5 years old children. 3 books were selected from bestsellers. 3 books were selected from those which were written in another language but translated into Turkish. 3 were selected from the domestic books. 9 story books in total comprised the sample of the study.It was seen after the semantic analysis of the illustrations that while some of the books had sufficient principles and elements of design, the others had certain lacks. This caused illustrations to have weakness in terms of visuality and expression. Story books prepared for pre-school children should be designed in such way that they will improve their creativity and perceptions Illustrators and publishers should pay attention to these aspects.Findings of the study indicated that some story books prepared for pre-school children are sufficient while some are partially sufficient. The results showed that in the preparation of aforementioned story books, developmental stages of pre-school children, who are the target audience, are mostly ignored.Based on semantic analysis, in order for story books prepared for pre-school children to be beneficial and to meet the objectives, age groups of children should be taken into account, their perception levels should be considered, illustrations in the books should carry the right messages, the books should not cover elements without any purpose of information, illustrations should be coherent with each other based on content integrity,Key Words: Pre-School Story Books, Visuals of Story Books, Analysis of StoryBooks, Semiotics, Story Books.