Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırma, özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma evrenini 2014-2015 eğitim öğretim yılında özel eğitim kurumlarında [Özel Eğitim Uygulama Merkezi ( I. ve II. Kademe) ve Bilim ve Sanat Merkezinde] (4006 kişi) çalışan öğretmenler oluşturmaktadır. Evreni temsil edecek okullar Türkiye'nin yedi bölgesinden en az bir merkez olmak koşuluyla random yoluyla seçilmiştir. Buna göre araştırmanın örneklemi ise; Gaziantep, Şanlıurfa, Adana, İzmir, İstanbul, Samsun, Ankara ve Erzurum illerinde bulunan Özel Eğitim Uygulama Merkezleri (I. ve II. Kademe) ve Bilim ve Sanat Merkez'lerinde çalışan toplam 336 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verileri ''Örgütsel Adanmışlık Ölçeği (ÖAÖ)'' ve `Hizmetkâr Liderlik Ölçeğiyle (HLÖ)` toplanmıştır. Üç bölümden oluşan ölçeğin; birinci bölümünde kişisel bilgilere, ikinci bölümünde özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyini ölçmek amacıyla `Duygusal Adanmışlık`, `Devamlılık Adanmışlığı` ve `Normatif Adanmışlık` alt boyutlarına ilişkin toplam 21 soru, üçüncü bölümde ise özel eğitim kurumu müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarını ölçmek amacıyla toplam 56 soruya yer verilmiştir. Ölçeklerden elde edilen veriler kodlanarak bilgisayar ortamında SPSS 18.0 paket programı yardımıyla çözümlenmiştir. Ölçeğin birinci bölümü ile ilgili verilere ilişkin frekans ve yüzde dağılımı alınmıştır. Öğretmenlerin adanmışlıklarının ve müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarının belirlenmesine yönelik olarak aritmetik ortalama ve standart sapma, demografik özellikler ile adanmışlıklar ve hizmetkâr liderlik davranışları arasındaki ilişkileri ortaya koyabilmek için ise ikili karşılaştırmalarda bağımsız gruplar için t testi, ikiden fazla değişken gruplarının karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Görüşler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı p= .05 anlamlılık düzeyinde test edilmiştir. Aynı zamanda örgütsel adanmışlık ile hizmetkâr liderlik arasındaki ilişkinin düzeyinin tespiti için korelasyon ve regresyon analizi yapılmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgular şunlardır:Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeylerinin orta seviyede olduğu, öğretmenlerin cinsiyetlerine göre örgütsel adanmışlıklarının anlamlı bir şekilde farklılık gösterdiği ve erkek öğretmenlerin adanmışlıklarının, kadın öğretmenlere göre anlamlı şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin çalıştıkları okul türüne göre örgütsel adanmışlıklarının anlamlı bir şekilde farklılık gösterdiği ve Bilim ve Sanat Merkezi (BİLSEM) öğretmenlerinin adanmışlıklarının, Özel Eğitim Uygulama Merkezi (ÖEUM) öğretmenlerine göre anlamlı şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin yaş faktörüne göre örgütsel adanmışlık düzeylerinin anlamlı şekilde farklılık gösterdiği; farkın 41-50 yaş grubundakiler ile 31-40 yaş grubu ve 51 yaş ve üstü grubundakiler arasında, 41-50 yaş grubundakiler lehine olduğu bulunmuştur. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin çalışma şekillerine göre örgütsel adanmışlık düzeylerinin anlamlı şekilde farklılık gösterdiği; görevlendirme çalışan öğretmenlerin adanmışlıkları, kadrolu çalışan öğretmenlere göre anlamlı şekilde daha yüksektir. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin medeni durumlarına, mesleki kıdemlerine ve mezuniyet düzeylerine göre örgütsel adanmışlıklarının anlamlı farklılık göstermediği bulunmuştur.Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranış düzeylerinin orta düzey seviyesinde olduğu, öğretmenlerin cinsiyetlerine göre müdürlerinde algıladıkları hizmetkâr liderlik düzeylerinin anlamlı bir şekilde farklılık gösterdiği ve erkek öğretmenlerin müdürlerinde algıladıkları hizmetkâr liderlik düzeylerinin, kadın öğretmenlere göre anlamlı şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin çalıştıkları okul türüne göre müdürlerinde algıladıkları hizmetkâr liderlik düzeylerinin anlamlı bir şekilde farklılık gösterdiği, BİLSEM öğretmenlerinin hizmetkâr liderlik algılarının, ÖEUM öğretmenlerine göre anlamlı şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin kıdemlerine göre müdürlerinde algıladıkları hizmetkâr liderlik düzeylerinin anlamlı şekilde farklılık gösterdiği; farkın 16-20 yıl kıdem grubundakiler ile 11-15 yıl kıdem grubundakiler arasında, 16-20 yıl grubundakiler lehine olduğu bulunmuştur. Mesleki kıdemi 16-20 yıl kıdemi olan öğretmenlerin hizmetkâr liderlik algıları, mesleki kıdemi 11-15 yıl olan öğretmenlere göre anlamlı şekilde daha yüksek bulunmuştur. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin yaşlarına göre müdürlerinde algıladıkları hizmetkâr liderlik düzeylerinin anlamlı şekilde farklılık gösterdiği görülmüş olup; bu farkın 41-50 yaş grubundakiler ile 31-40 yaş grubu ve 51 yaş ve üstü grubundakiler arasında ve 41-50 yaş grubundakiler lehine olduğu bulunmuştur. 41-50 yaş grubundaki öğretmenlerin hizmetkâr liderlik algılama düzeyleri 31-40 yaş grubundaki öğretmenlere ve 51 yaş ve üstü grubundaki öğretmenlere göre anlamlı şekilde daha yüksek bulunmuştur. Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin mezuniyet düzeylerine, medeni durumlarına, çalışma şekillerine göre müdürlerinde algıladıkları hizmetkâr liderlik düzeylerinin anlamlı bir şekilde farklılık göstermediği görülmüştür.Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile öğretmenlerin müdürlerinin de algıladıkları hizmetkâr liderlik düzeylerine ilişkin görüşlerini bakıldığında aralarında yüksek düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir.

This research was made in order to investigate the relationship between and the Organizational Dedication level of the special education teachers and the perception level of Servant Leadership behaviour of headmasters. The study phase is; Special Education Institutions [Special Education Application Centre (1st and 2nd Stages) and Science and Art Centre] (4006 persons) during the 2014-2015 Education year. The schools representing the phase chosen at least one centre from each seven regions of the country by using random way. Our samples contain 336 teachers working in Special Education Application Centres(1st and 2nd Stages) and Science and Art Centre from Gaziantep, Şanlıurfa, Adana, İzmir, İstanbul, Samsun, Ankara and Erzurum. The datas about the research are gathered with ''Organizational Dedication Rubric (ÖAÖ)'' and ''Servant Leadership Rubric (HLÖ)''. The rubric has three parts. In the first part in mentioned about the individual information, in the second part it mentioned about the comment of total 21 assessments of the subtitles of 'Emotional Dediction' 'Continuity Commitment' and 'Normative Dedication' done in order to assess the attitude of organizational dedication to organization and the third part it mentioned about 56 assessments comments due to assess the perception level of servant leadership behaviour. The datas gathered from the rubric were analysed by using SPSS programmes by coding through the computers. The frekans percentage distributionof the first part of the rubric was recieved. To identify the dedication of the datas and the perception level of servant leadership, arithmetic average and Standard deviation, demographic characteristics and to put the perception between the dedication and servant leadership in the dual comparison fort he independent group 't'test and variable groups comparison which are more than two, One Way Variance Analysis is used p= .05 signifance level is tested whether there is a signifant difference among the views or not. Moreover the correlation and regression analysis is done in order to identify the relation level between the organizational dedication and the servant leadership.The datas from the researchments are; Special education teachers' organizational dedication levels are intermediate level and it has been found that organizational dedication points out a signifant difference according to the genders of the teachers and male teachers' dedication is signifantly higher than the female ones. Organizational dedication points out a signifant difference according to teachers' school types and the teachers' dedication in Science and Art Centre is signifantly higher than the teachers in Special Education Application Centre. Organizational dedication points out a signifant difference according to the ages, the difference among group of 41-50 ages with the group of 31-40 ages and 51 ages and older has signifant difference in favor of the groups of 41-50 ages. It has been found that there is no signifant difference in the organizational dedication of Special Education Teachers according to their marial status, professional seniority and graduational level and studying features. It has been found that the perception level of servant leadership of headmasters among the Special Education Teachers are intermediate. The perception level of servant leadership of headmasters among the teachers point out a signifant difference according to the genders. The perception level of servant leadership of headmasters among the male teachers is signifantly higher than the female ones. The perception level of servant leadership of headmasters among the teachers point out a signifant difference according to the school types that they wor. The perception level of servant leadership among BİLSEM teachers is signifantly higher than the Special Special Education Teachers (ÖEUM) teachers. The perception level of servant leadership points out signifant difference according to their professional seniority and this difference between the groups of 16-20 years and the groups of 11-15 years. There is a signifant difference in favor of the groups of 16-20 years. The perception level of servant leadership of the professional seniority of the groups of 16-20 years is signifantly higher than the professional seniority of the groups of 11-15 years. It has been seen that the perception level of servant leadership of headmasters among the Special Education Teachers points out a signifant difference according to their ages. And this difference is among the 41-50 years old and the group of 31-40 years old and 51 years old and older. It has been found that there is a signifant difference in favor of the groups of 41-50 years old. The perception level of teachers' servant leadership in the group of 41-50 years old is signifantly higher than the group of 31-40 years old and 51 years old and older teachers. It has been seen that there is no signifant difference in the perception level of servant leadership of servant leadership of headmasters among Special Education Teachers according to their granuational level, martial status and study types.When it has been considered in the view of the comment between the Special Education Teachers' organizational dedication levels and the perception level of servant leadership of their headmasters, there is a high level and positive relation.