Fen bilimleri ve sınıf öğretmeni adaylarının fen teknoloji ve toplum algıları üzerine bir çalışma

Abstract

Bu çalışmanın amacı geleceğin fen okur-yazarı bireylerini yetiştirecek olan Fen Bilimleri öğretmen adayları ile Sınıf öğretmeni adaylarının fen-teknoloji-toplum hakkındaki görüşlerinin belirlenmesidir. Bu amaçla 418 Fen Bilimleri Öğretmeni adayı ve 510 Sınıf Öğretmeni adayı toplamda 928 öğretmen adayı çalışmaya katılmıştır. Öğretmen adaylarının fen-teknoloji-toplum ile ilgili görüşleri Doğan (2005) tarafından Türkçeye Uyarlanan VOSTS-TR anketi ile alınmıştır. Ayrıca çalışmada elde edilen verileri desteklemek amacıyla 579 Fen Bilimleri öğretmeni adayı ve 394 Sınıf öğretmeni adayı toplamda 973 öğretmen adayına üç adet açık uçlu soru yöneltilmiş ve verdikleri cevaplar betimsel nitel analiz yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre öğretmen adaylarının fen-teknoloji-toplum ile ilgili olarak bilimin tanımı, toplumun bilim üzerine etkisi, bilimin toplum üzerine etkisi, bilim insanının karakteristik özellikleri (sosyal yaşantıları), bilimsel bilginin sosyal yapısı, gözlemlerin doğası ve bilimsel bilginin geçiciliği ile ilgili olarak çağdaş ve kabul edilebilir görüşlere sahip oldukları tespit edilirken, bilimin yöntemi, ve üretimi üzerine cinsiyetin etkileri, rekabet karşısında profesyonel etkileşim, bilimsel modellerin doğası, sınıflama düzeninin doğası, hipotez, teori, kanun ilişkisi, araştırmalar için bilimsel yaklaşım, bilimsel metod, bilimsel bilginin epistemolojik durumu konularında ise yetersiz bakış açısına sahip oldukları tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarından elde edilen nitel sorulara ait cevaplarda bu sonuçları desteklemektedir. Ayrıca öğretmen adaylarının bilim ve fen konularında ciddi derecede kavram yanılgılarına sahip oldukları da saptanmıştır. Demografik özellikler açısından bakıldığında; cinsiyet açısından farklılık gösteren konular bayan öğrenciler lehine bilimin tanımı, toplumun bilim üzerine etkisi, bilim insanının sosyal ve pratik problemlere çözüm yeteneği, sınıflama düzeninin doğası, teorilerin epistemolojik durumu olurken, erkek öğrenciler bilim insanının çalışmasına, yaşantısına etki eden değerleri, gözlemlerin doğası ve bilimsel bilginin epistemolojik durumu konularında farklılık göstermişlerdir. Bölümler arası ilişkiye bakıldığında ise bilimin tanımı, toplumun bilim üzerine etkisi, bilim insanının sosyal ve pratik problemlere çözüm yeteneği, gözlemlerin doğası, bilimsel modellerin doğası, sınıflama düzeninin doğası, bilimsel bilginin geçiciliği konularında farklılık tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra sınıf seviyesi olarak bilimin toplum üzerindeki etkisi, bilim insanının sosyal ve pratik problemlere çözüm yeteneği, bilimsel bilginin sosyal yapısı, bilimsel modellerin doğası, bilimsel bilginin geçiciliği, hipotez, teori, kanun hiyerarşisi, hipotezler, teoriler ve kanunların tanımı, varsayımların rolü ve inançlar, bilimsel yöntem, konularında farklılık saptanmıştır. Ancak öğretmen adaylarının mezun oldukları okullar ve yaşadıkları yerler ile verdikleri cevaplar arasında anlamlı bir ilişkiyi rastlanmamıştır.

The aim of this study is to determine prospective science and primary school teachers' who will foster the scientifically literate individuals of the future, perceptions of science, technology and society. For this purpose, 418 prospective science teachers and 510 prospective primary schoolteachers, in total 928 prospective teachers have joined the study. The prospective teachers' views about the science, technology and society were collected with VOSTS-TR questionnaire which was adapted to Turkish by Doğan (2005). In order to support the data, 579 prospective science teacher and 349 prospective primary school teachers were given three open ended questions and their answers were evaluated with qualitative descriptive analysis. According to the results, it was found that prospective teachers have modern and acceptable views about the definition of science with relation to technology and society, influence of society on science, influence of science on society, characteristics of scientists (their social lives), social structure of science, nature of observations and tentativeness of scientific knowledge while they have a naive views about genders influence on method and production of science, professional interaction under competition, nature of scientific models, nature of classification order, the relation between hypothesis, theory and laws, scientific approach to research, scientific method andepistemology ofscientific knowledge. The answers from the qualitative questions are supportive of these findings. In addition, it was identified that prospective teachers have serious misconceptions about science and natural sciences. From the demographic characteristics point of view; definition of science, influence of society on science, scientists' social and practical problem solving ability, nature of classificationorder and the epistemological case of theories differed in favor of femaleswhile studyof scientist,the valueseffecting scientist'slife, natureof observations and the epistemological case of theories differed in favor of males. When the field of study was considered, it was found that there is a significant difference regarding the definition of science, the influence of society on science, scientists' social and practical problem solving ability, nature of scientific models, nature of classification order and tentativeness of scientific knowledge. Besides, there is a significant difference according to class level regarding the scientists' social and practical problem solving ability, social structure of scientific knowledge, nature of scientific models, tentativeness of scientific knowledge, hierarchy of hypothesis,theory andlaw, the definition ofhypothesis, theories and laws, the role of assumptions and beliefs and scientific method. However, no significant difference was found between the prospective teachers' answers and their types of high school graduation and the places they live.