Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma için atıkların geri dönüşümü konusunda eğitimi ve farkındalık oluşturulması

Abstract

Araştırma, sürdürülebilir kalkınma açısından atıkların geri dönüşümü konusunda Fen Bilgisi öğretmen adaylarında farkındalık oluşturulması ve verilen eğitiminin öğretmen adaylarının atıklar ve geri dönüşüm konusundaki farkındalık ve bilgi düzeylerine etkisinin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır.Araştırma, karma araştırma yöntemi ile yürütülmüş olup, temel amacına uygun olarak tek grup ön test-son test deneysel desenine göre tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören 30 gönüllü Fen Bilgisi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen Geri Dönüşüm Farkındalık Ölçeği ile Atıklar ve Geri Dönüşüm Bilgi Testi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 30 Fen Bilgisi öğretmen adayına 10 hafta boyunca eğitim verilmiştir. Eğitim öncesi ve sonrası geliştirilen farkındalık ölçeği ve bilgi testi öğretmen adaylarına ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Eğitim bitiminde, 6 Fen Bilgisi öğretmen adayı ile verilen eğitimi, eğitim öncesi ve sonrasında bilgi ve farkındalıklarındaki değişimi değerlendirmek üzere yarı yapılandırılmış sözlü görüşmeler yapılmıştır.Araştırmada Geri Dönüşüm Farkındalık Ölçeğinden elde edilen nicel veriler, yüzde (%) ve frekans (f) olarak analiz edilmiştir. Atıklar ve Geri Dönüşüm Bilgi Testinden ve yarı yapılandırılmış sözlü görüşmelerden elde edilen nitel veriler içerik analizi, öğretmen adaylarının hazırladıkları materyallerden elde edilen nitel veriler ise betimsel analiz ile analiz edilmiştir.Araştırma sonucunda, 10 hafta süren eğitimin Fen Bilgisi öğretmen adaylarının geri dönüşüm kutularını kullanma sıklıklarının ve geri dönüşebilen atıklara yönelik farkındalıklarını artırdığı belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının doğayı korumak, ülke ekonomisine katkı sağlamak, enerji tasarrufu yapmak, doğal kaynakları korumak, çevre kirliliğini önlemek, hammadde ihtiyacını azaltmak ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak düşüncelerinin ön plana çıktığı belirlenmiştir.Ayrıca araştırma sonuçları, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının, atık kavramı, atık çeşitleri, geri dönüşüm, geri kazanım ve tekrar kullanım kavramları, atıkların geri dönüşümünün faydaları ve zararları, ülkemizde geri dönüşümle ilgilenen kuruluşlar, şehir merkezlerinde geri dönüşümle ilgilenen kurumlar, atıklar ve geri dönüşümle ilgili semboller ve anlamları, geri dönüşebilen atıklar ve atıkların çeşitlerine göre kullanılan poşet renkleri konularında bilgi düzeylerinin arttığını ortaya koymaktadır.Fen Bilgisi öğretmen adaylarının tümünün eğitim sürecinin güzel ve faydalı geçtiği yönünde görüş belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmen adaylarının, eğitim süreci sonucunda daha bilinçli hareket ettiklerini, çevresindeki insanları da bilinçlendirmek istediklerini ve bunun için girişimlerde bulunduklarını, meslek hayatlarına atıldıklarında bu konuya gereken önemi vereceklerini ifade etmişlerdir.Anahtar Sözcükler: Fen Bilgisi öğretmen adayı, atık, geri dönüşüm,sürdürülebilir kalkınma, farkındalık.

The aim of this study was to raise awareness of science teacher candidates regarding the necessity of recycling for sustainable development, and to determine the effect of education on the level of awareness and knowledge of teacher candidates on wastes and recycling.The study was conducted through the mixed research method and designed in accordance with the main objective according to the single-group, pretest-posttest experimental design. The study sample consisted of 30 volunteering third- and fourth-year science teacher candidates attending the Science Teaching Department of Education Faculty in Turkey. Data collection was performed using the Recycling Awareness Scale and the Wastes and Recycling Knowledge Test, which were both developed by the researcher. Within the context of the study, 30 science teacher candidates were given a special education program for a period of ten weeks. The awareness scale and the information test were applied to the teacher candidates before and after this education program, as pretest and posttest. At the end of the education period, semi-structured interviews were performed with six science teacher candidates to assess their views on the education program, and to evaluate the change in their level of knowledge and awareness between before and after the education.Quantitative data obtained through the Recycling Awareness Scale in the study was analyzed as percentage (%) and frequency (f). On the other hand, qualitative data obtained from the Wastes and Recycling Knowledge Test and the semi-structured interviews were subjected to content analysis, while qualitative data obtained from the materials prepared by the teacher candidates were subjected to descriptive analysis.Based on the study results, it was determined that the 10-week education program increased the science teacher candidates' tendency to use recycling containers, as well as their level of awareness regarding recyclable wastes. It was determined that the students' behaviors towards wastes and recycling were primarily motivated by a desire to protect nature, contribute to the national economy, ensure energy-saving, preserve natural resources, prevent environmental pollution, reduce the utilization of raw materials, and ensure sustainable development.The study results also indicated that the education program helped increase the science teacher candidates' level of knowledge regarding the concept of waste; the types of wastes; the concepts of recycling, recovery and reutilization; the benefits and disadvantages of recycling; the institutions in Turkey and at urban centers that deal with recycling; symbols regarding wastes and recycling, as well as the meanings of these symbols; recyclable wastes; and the colors of plastic bags used for different types of wastes. All of the science teacher candidates who took part in the study described the education program as being good and beneficial. In addition, after the program, the teacher candidates displayed greater awareness regarding wastes and recycling; showed greater willingness to instruct others in their social circles about what they had learned; and expressed a commitment to continue emphasizing this subject during their occupational life as teachers.Keywords: Science teacher candidate, waste, recycling, sustainable development, awareness.