Sanatsal yaratım sürecinde SCAMPER tekniğinin kullanılması

Abstract

Bu araştırmada, son yıllarda ülkemizdeki eğitim araştırmalarında ilgi gören; okul öncesi dönemden başlayarak yaşamın her döneminde kullanılabilen; özellikle kişilere farklı düşünme, hayal kurma, sezgilerini kullanarak özgün ürünler ortaya koyma fırsatı veren; bununla birlikte pratik, eğlenceli ve uygulanması kolay bir öğretim tekniği olan SCAMPER'in sanatsal yaratım sürecine yansımaları ele alınmıştır. SCAMPER tekniğinin temel alındığı bu araştırma ile resim iş eğitimi öğretmen adaylarına mesleki yaşamlarında, öğrencilerinin yaratıcı düşüncelerini destekleyecek bir öğretim tekniğini tanıma ve deneyimleme fırsatı sunulmuştur. Bu yolla öğretmen adaylarının mesleki yeterliliklerine dair ayrıcalık ve zenginlik kazanacağı düşünülmektedir. Ayrıca yaratıcılık eğitimi süreçlerinin tasarımını ve uygulanmasını içeren az sayıdaki literatür göz önüne alındığında, bu araştırma kapsamında lisans düzeyindeki sanat atölyesinde SCAMPER tekniğine dayalı uygulamaların kısıtlı bir zamanda nasıl yürütülebileceği ve kısıtlamalara rağmen yaratıcı düşünceyi teşvik etmesinin yanında sanatsal yaratıma olan katkısına ışık tutacağı umulmaktadır. Eylem araştırması olarak yürütülen bu araştırmada öncelikle öğretim üyelerinin, anasanat atölye derslerinin yürütülmesi sırasında kullandıkları yöntem-teknikler ve sanatsal yaratıcılık süreci hakkındaki görüşleri incelenmiştir. Bu görüşlerden yola çıkıldığında, atölye derslerinde yöntem ve teknik olarak benzer uygulamaların tercih edildiği, sanatsal uygulamalarda biçimsel estetik bütünlüğün ön planda tutulduğuna dair değerlendirmelere rastlanmıştır. Bu doğrultuda atölyelerdeki sanatsal yaratım sürecine dair daha kapsamlı bilgi edinme ve duruma yönelik farklı uygulamaların katkısını araştırma ihtiyacı hissedilmiştir. Araştırmacının uygulayıcı olduğu bu çalışmada, katılımcılara SCAMPER tekniği öğretilerek, bu tekniği resme dayalı çalışmalarını oluşturma sürecine nasıl dâhil edebilecekleri konusunda yönlendirme ve sonuçları inceleme şeklinde bir eylem süreci tasarlanmıştır. Araştırma 2017-2018 eğitim öğretim yılı, ikinci yarıyılında 15 hafta ve toplam 35 ders saati boyunca Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim-İş Öğretmenliği programı 12 son sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Çalışmada tüm nitel veriler; açık uçlu anket, odak grup görüşme, öğrenci portfolyo (eğitsel gelişim dosyası), katılımcı öğrenci günlükleri, öğrenci ders notları ve öğrenci ürünlerinin değerlendirildiği rubrik (dereceli puanlama anahtarı) ile toplanmıştır. Tüm bu araçlardan toplanan nitel veriler, içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında, SCAMPER tekniği temel alınarak yürütülen resim iş öğretmenliği son sınıf anasanat resim atölye derslerinin, öğrencilere sanatsal yaratım süreçlerine yaratıcı düşünme, motivasyon ve yaratıcı ürün açısından olumlu yönde katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu araştırmayla birlikte ülkemizdeki eğitim bilimleri alanında son zamanlarda dikkat çeken SCAMPER tekniği, birer sanat eğitimcisi adayı olan resim iş öğretmenliği öğrencilerinin sanatsal yaratım süreçlerinde daha yaratıcı ve ürünlerinin kavramsal yanıyla daha fazla öne çıkmasına yol açan alternatif bir öğretim tekniği olarak görülmüştür ve bu yönüyle görsel sanatlar eğitimi literatürüne kazandırılmıştır.

This study aims at revealing the reflections of painting main art workshop lesson which is carried out on the basis of SCAMPER technique on final year art teaching students' artistic creation process. Within the scope of this aim, the reflections of SCAMPER technique on artistic creation process were examined. SCAMPER technique is a practical and enjoyable teaching technique which has attracted attention in recent years, in educational surveys in our country and which can be used in every stage of life, starting from the preschool stage, and which provides especially children with the opportunity of different kind of thinking, imagining, and producing original products by using their intuitions. It was thought in this study which bases on the SCAMPER technique that, pre-service art teaching teachers will be provided with an opportunity to identify and experience a teaching technique which will promote their students' creative ideas in their own career, and will add distinction and richness to their professional competence. Besides, considering the fact that there is a limited number of literature which identifies the design and application of the creativity training processes, it is expected that this study will provide an insight about how an application based on SCAMPER technique in art workshop at the level of bachelor degree can be carried out in a limited time, and how it promotes creative thinking despite the limitations, and its contribution to artistic creativity. Previously on this research which the researcher carried out as an action research, the lecturers' opinions about the methods and techniques that they use during the art painting workshop classes and the artistic creativity process were examined. Regarding their opinions, it was determined that they mostly use similar applications as method and techniques in their workshop classes, and they stated that harmony of stylistic aesthetics is prioritized. Accordingly, there is a need to investigate the contribution of various applications and more comprehensive knowledge acquisition to the artistic creativity process. An action process in which the researcher is also operator, and SCAMPER technique is taught to the participants and they were directed to involve SCAMPER in their pictorial studies, and analyse the results was designed. The research was carried out with 12 last grade art teaching program students at the Department of Fine Arts, in Faculty of Education, Karadeniz Technical University, in spring term of 2017-2018 academic year, and it lasted 15 weeks and totally 35 course hours. In the action research of the study, all qualitative data were collected via rubric with which open ended questionnaire, focus group discussion, student's portfolios, participant student diaries, students' lecture notes and students' products were evaluated. The qualitative data which was obtained by these data collection tools were analysed with content analysis method. Within the scope of the study, it was concluded that last grade art teaching main art workshop classes which were taught by using SCAMPER technique has a positive effect on the students' artistic creation process in terms of creative thinking, motivation and creative product. With this study, SCAMPER technique which has attracted attention in our country in recent years, has been taken in the literature since it enables art teaching students who are also prospective art trainers to have more creative artistic creation process and have more conceptual products.