Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile okul kültürü algıları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırma, öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile okul kültürü algıları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. İlişkisel tarama modelinde yapılan çalışmanın evreni 2017-2018 eğitim öğretim yılında Ordu ili Fatsa ilçesinde görev yapmakta olan öğretmenlerden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Çalışma evreni alt tabakalara ayrılmış ve bunlar ilkokul, ortaokul ve lise olarak belirlenmiştir. Alt evrenden birim çekme işlemi olasılığa dayalı örnekleme türü olan basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup, 587 öğretmen örneklemi oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, Kahveci ve Demirtaş (2013b) tarafından geliştirilen `Örgütsel Sessizlik Ölçeği` ve Terzi (2005) tarafından geliştirilen `Okul Kültürü Ölçeği` ile toplanmıştır. Ölçme aracı üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde demografik değişkenlere, diğer bölümde örgütsel sessizlik algılarını belirleyebilmek amacıyla beş boyut altında yer alan 18 maddeye ve son bölümde okul kültürü algılarını belirleyebilmek için dört boyut altında yer alan 29 maddeli ölçek yer almaktadır. Veriler analiz edilirken, yüzde, aritmetik ortalama, frekans, standart sapma, t-testi, üç veya daha fazla grubun ölçüm değerlerinin karşılaştırılmasında `ANOVA` testi kullanılmıştır. ANOVA testinde istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunduğunda, farklılığın kaynağını belirlemede Scheffe veya Tamhane çoklu karşılaştırma testi kullanılmıştır. Öğretmenlerin örgüt kültürünün örgütsel sessizlik algılarını yordama düzeyini belirlemek için basit ve çoklu regresyon analizi işlemleri uygulanmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi .05 olarak kabul edilmiş olup, elde edilen tüm sonuçlar çift yönlü sınanmıştır. Araştırmada istatistiksel analizler SPSS 14,0 programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları şu şekilde sıralanabilir: Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının orta düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin yönetici alt boyutlu sessizlik algılarının duygu, okul ortamı, izolasyon ve sessizliğin kaynağı alt boyutlu sessizlik algılarından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul kültürü algılarının destek, görev ve başarı alt boyutlarında ortalamanın üstü düzeyde, bürokratik kültür alt boyutunda ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının ölçeğin toplam ve alt boyutlarında cinsiyet, yaş ve kıdem değişkenlerine göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının sadece duygu alt boyutunda okulda çalışma süresi değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunmuştur. 11-15 yıl aralığında çalışan öğretmenlerin duygu alt boyutlu örgütsel sessizlik algılarının 1-5 yıl, 6-10 yıl ve 16-20 aralığında çalışan öğretmenlere göre daha düşük olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının sadece sessizliğin kaynağı alt boyutunda branş değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Branş öğretmenlerinin sessizliğin kaynağını algılama düzeylerinin, sınıf öğretmenlerinin düzeylerinden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin okul kültürü algılarının destek, başarı ve görev alt boyutlarında cinsiyet değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Kadın öğretmenlerin okuldaki destek, başarı ve görev kültürü algılarının, erkek öğretmenlerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul kültürü algılarının sadece görev kültürü alt boyutunda yaş değişkenine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Yaşı büyük olan öğretmenlerin görev kültürü algılarının diğer öğretmenlere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğretmen okul kültürü ölçeğinin tüm alt boyutlarında kıdem değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Kıdemi 21 yıl ve üstü öğretmenlerin destek, başarı, bürokratik ve görev kültürü algılarının diğer öğretmenlerden anlamlı derecede daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen okul kültürü ölçeğinin alt boyutlarının hiçbirinde okuldaki hizmet süresi değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar elde edilememiştir. Öğretmen okul kültürü algılarının destek, başarı ve görev kültürü alt boyutlarında branş değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin destek, başarı ve görev kültürü algılarının branş öğretmenlerininkinden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile destek ve başarı kültürü alt boyutları arasında negatif yönde, bürokratik ve görev kültürü alt boyutları ile pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. Öğretmen örgütsel sessizlik değişkeninin; okul kültürü destek, başarı ve bürokratik alt boyutları değişkenleri üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen örgütsel sessizlik algılarının okul ortamı ve duygu alt boyutu değişkenlerinin okul destek kültürü ve okul başarı kültürü değişkenleri üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Öğretmen örgütsel sessizlik algılarının okul ortamı ve sessizliğin kaynağı alt boyutu değişkenlerinin okul bürokratik kültürü değişkeni üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu belirlenmiştir.

This study was conducted to determine the relation between the organizational silence and school culture perceptions of teachers. The population of the study, consisted of the teachers who worked in Fatsa district of the city of Ordu in 2017-2018 Academic Year. The sample was determined Stratified Sampling Method. The population was divided into sub-layers, and these were determined as primary, secondary and high school. The Unit Withdrawal Process from the sub-universe was determined with the Simple Random Sampling Method, which was based on probability, and 587 teachers constituted the sampling. The data study was collected with the `Organizational Silence Scale`, developed by Kahveci and Demirtaş (2013b) and `School Culture Scale`, developed by Terzi (2005). The measurement tool consisted of three parts. There are 18 items in five dimensions aiming to determine the demographic variables and the organizational silence perceptions in the first chapter, and there are 29 items in four dimensions to determine the school culture perceptions in the last section. In data analysis, percentage, arithmetic mean, frequency, standard deviation and t-test were used; and the `ANOVA` test was used to compare the measurement values of three or more independent groups. When statistically significant differences were detected in ANOVA test, Scheffe or Tamhane multiple comparison test was employed. The Simple and Multiple Regression Analysis were conducted to test the prediction aim of the study. The significance level was accepted as .05 in the study; and all the results were tested in bilaterally. The statistical analyzes were made by using the SPSS 14.0 Program. The results of the study can be listed as follows: It was determined that the perceptions of organizational silence of teachers were at a moderate level. It was determined that the silence perceptions of the teachers in the management sub-dimension were higher than the perceptions in emotion, school environment, isolation and source of silence sub-dimensions. It was also determined that the perceptions of school culture of teachers were above the average level in support, task and achievement sub-dimensions, and moderate in bureaucratic culture sub-dimension. No statistically significant differences were detected in none of the total and sub-dimensions of Teacher Organizational Silence Scale according to gender, age and job seniority variables. Statistically significant differences were detected between the organizational silence perceptions of the teachers only in emotion sub-dimension according to working times at schools. It was determined that the organizational silence perceptions of the teachers, who have 11-15, in emotion sub-dimension were lower than the teachers who having 1-5 years job seniority, 6-10 years and 16-20 years. Statistically significant differences were detected only in organizational silence perceptions of teachers in the source of silence sub-dimension according to the teaching fields. It was determined that the level of perception of the source of silence of the teaching fields was higher than that of the classroom teachers. It was determined that there were statistically significant differences in the school culture perceptions of teachers in the support, success and task sub-dimensions according to the gender variable. It was determined that the perceptions of support, success and duty culture of female teachers at school were higher than male teachers. Significant differences were detected in the perceptions of school culture of teachers according to the age variable only in the task culture sub-dimension. It was determined that the task culture perceptions of the teachers who were at older ages were higher compared to the other teachers. Statistically significant differences were detected in all sub-dimensions of the school culture scale of teachers according to job the seniority variable. It was determined that the support, success, bureaucratic and task culture perceptions of the teachers who had 21 and above years' experience were higher than the other teachers at a significant level. No statistically significant differences were detected in any of the sub-dimensions of the teacher school culture scale according to the duration of service at school. Statistically significant differences were detected in the support, success and task culture sub-dimensions of teacher school culture perceptions according to the teaching fields variable. It was determined that the support, success and task culture perceptions of class teachers were higher than the teaching fields. A negative correlation was determined between the organizational silence perceptions and support and success culture sub-dimensions of the teachers, and a significant and positive relation was determined with the bureaucratic and task culture sub-dimensions. It was determined that the teacher organizational silence variable was a significant predictor on variables for school culture support, success and bureaucratic sub-dimensions. It was also determined that the organizational silence perception of the teachers was a significant predictor for the school support culture and school achievement culture variables of the school environment and emotion sub-dimension variables. It was found that the sub-dimensions of the school medium and source of silence sub-dimension variables of the teacher organizational silence perceptions were a significant predictor for school bureaucratic culture variable.