Okul müdürlerinin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel güven algıları ile ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada okul müdürlerinin demokratik tutumları ile öğretmenlerin örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, 2017–2018 eğitim-öğretim yılında Artvin il sınırları içerisindeki en kalabalık ilçelerden Merkez, Hopa ve Arhavi ilçelerinde farklı okul türlerinde görev yapmakta olan 1043 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklemini ise evrenden seçkisiz örneklem yoluyla belirlenmiş 439 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin çeşitli demografik özelliklerini belirlemek amacıyla 5 soruluk kişisel bilgi formu uygulanmıştır. Veri toplamak için `Demokratik Tutum Ölçeği` ve `Örgütsel Güven Ölçeği` kullanılmıştır. Sonuçlar çift yönlü olarak sınanmış olup anlamlılık düzeyi en az 0.05 olarak kabul edilmiştir. Tüm istatistik analizleri SPSS 14.0 programı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ulaşılan sonuçları şu şekilde sıralayabiliriz: Öğretmenler okul müdürlerinin `çoğu zaman` demokratik tutum sergilediklerini düşünmektedir. Cinsiyeti, kıdemi ve kurumda çalışma süresi farklı öğretmenlerin okul yöneticilerinin demokratik tutumlarını algılama düzeyleri arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmamıştır. Aynı konuda öğrenim durumu ve çalışılan okul türü değişkenlerine göre öğretmen görüşleri arasında anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Yüksek lisans mezunu olan öğretmenlerin yöneticilerinin demokratik tutumlarını algılama düzeyleri, ön lisans mezunlarından anlamlı derecede daha yüksek olmuştur. Anaokulunda çalışmakta olan öğretmenlerin yöneticilerinin demokratik tutumlarını algılama düzeyleri, ilkokullarda çalışmakta olan meslektaşlarından anlamlı derecede daha yüksektir. Lisede çalışmakta olan öğretmenlerin yöneticilerinin demokratik tutumlarını algılama düzeyleri hem ilkokuldan hem de ortaokuldan daha yüksek olmuştur. Öğretmenlerin algılarına göre örgütsel güven düzeyi ölçek genelinde ve tüm boyutlarda ''çoğunlukla'' düzeyindedir. Örgütsel güven ölçeği toplamı ve alt boyutları içinde birinci sırayı `yöneticilere güven`, ikinci sırayı `meslektaşa güven`, son sırayı ise `paydaşlara güven` boyutu almıştır. Cinsiyet değişkenine göre genel olarak örgütsel güven ölçeği toplam puanları ile meslektaşlara güven ve paydaşlara güven alt boyutlarında erkek öğretmenlerin lehine anlamlı bir farklılık meydana gelmiştir. `Yöneticiye güven` alt boyutunda ise anlamlı bir fark elde edilememiştir. Kıdem değişkenine göre genelde ve paydaşlara güven ile yöneticiye güven boyutlarında anlamlı farklar elde edilmiştir. Genel olarak kıdemi 11-15 yıl olan öğretmenlerin puan ortalamaları, kıdemi 1-5 yıl arasında olanlardan anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur. Paydaşlara güven alt boyutunda, 11-15 yıl kıdeme sahip olan öğretmenlerin puan ortalamaları, 1-5 yıl arasında kıdeme sahip olanlardan anlamlı derecede daha yüksek bulunurken, kıdemi 11-15 yıl arasında olan öğretmenlerin yöneticilere güvenleri, kıdemi 21 yıl ve üzerinde olan öğretmenlerden anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur. Meslektaşlara güven alt boyutunda anlamlı bir fark elde edilmemiştir. Öğretmenlerin bulunduğu okullardaki çalışma sürelerine bağlı olarak ölçek genelinde, meslektaşlara ve paydaşlara güven boyutlarında anlamlı bir fark elde edilmemiştir. Yöneticiye güven boyutunda ise anlamlı bir fark elde edilmiştir. Bulunduğu okulda çalışma süresi 1-3 yıl arasında olan öğretmenlerin yöneticilere güvenleri, 4-6 yıl arasında olan öğretmenlerden anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur. Öğrenim durumu ve çalışılan okul türü değişkenlerine göre örgütsel güven ölçeği toplam ve alt boyutları açısından anlamlı farklılıklar göstermiştir. Hem lisans hem de yüksek lisans mezunu olan öğretmenlerin genel örgütsel güvenleri, ön lisans mezunu olan öğretmenlerden anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur. Anaokulunda çalışan öğretmenlerin yöneticilere güven düzeyleri, ilkokullarda çalışan öğretmenlerden; lisede görev yapan öğretmenlerin yöneticilerine güven düzeyleri, ilkokul ve ortaokul öğretmenlerininkinden; ortaokul ve lisede görev yapan öğretmenlerin meslektaşlara güven düzeyleri, ilkokul öğretmenlerininkinden; anaokulunda görev yapan öğretmenlerin paydaşlara güven düzeyleri, lisede çalışan öğretmenlerden daha yüksek düzeyde olmuştur. Demokratik tutum değişkeni, örgütsel güven toplam puanları ve yöneticiye güven, meslektaşlara güven, paydaşlara güven boyutları ile pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki vermektedir. Okul müdürlerinin demokratik tutumları öğretmenlerin örgütsel güven algılarının anlamlı bir yordayıcısıdır.

The purpose of this study is to determine the relationship between school principals' democratic attitudes and teachers' perceptions of organizational trust.The research was conducted with relational screening model. The population of research consists of 1043 teachers working in different school types in central, Hopa and Arhavi districts which are the most crowded ones in Artvin province in the academic year of 2017-2018. The volunteers are composed of 439 teachers who were determined by random sampling from the universe. Personal information form including five questions is carried out to determine participant teachers' demographic variables. `Democratic Attitude Scale` and `Organizational Trust Scale` are used to collect data. The results were tested in two sided and the significance level was accepted as at least 0.05. All statistical analyzes were conducted via the program of SPSS 14.0 . We can summarize the results of the research as follows: Teachers consider that school principals `frequently exhibit democratic attitudes and behaviors. There was no significant difference between the gender, seniority and working time of the teachers and their perception of the democratic attitudes of school principles.On the same issue, in accordance with their educational status and the type of school studied significant differences were obtained among teachers' opinions. At this point, The teachers' level of perception of their principles' democratic attitudes were significantly higher than those of having associate degree graduates.The level of perceiving the democratic attitudes of the kindergarten teachers s significantly higher than their collegues working in primary schools. In regard to the perceptions of teachers, the level of organizational trust is `in the level of majority` in the general scale and in all dimensions.Considering the total and sub-dimensions of the organizational trust scale. What is first assested is `the trust in the principles`, the second was `the trust in the colleague` and the last was `the trust in the stakeholders` Broadly, in regard to the gender variance, there was a significant difference between the trust in colleagues and trust in stakeholder sub-dimensions in favor of male teachers in the total scores of the organisational trust scale. There was obtained no significant difference in trust subs-cale for `trust in principles`. In general, according to seniority variable, significant differences were obtained reagarding the the trust in stakeholders and trust in the principles. At this point, the average scores of teachers with a seniority of 11-15 years were obtained to be significantly higher than those with a seniority of 1-5 years. In the scope of trust in stakeholder sub-dimension, while the scores of the teachers with a seniority of 11-15 years were obtained to be significantly higher than those with seniority between the ages of 1 -5 years; the teachers with a seniority of 11-15 years was significantly higher trust in principles than the teachers who had seniority of 21 years and over. in the scale-wide, considering the period teachers worked in the schools, no significant difference was obtained in sub-scale of the trust in the colleagues and stakeholders. A significant difference was obtained in the trust in the principles. In this study, the teachers who had the seniority of 1-3 years had a significantly higher trust in the principles than the teachers who worked between 4-6 years. According to educational status and school type variables organizational trust scale displayed significant differences in terms of total and sub-dimensions. Here, the general organizational trusts of both undergraduate and graduate students were obtained significantly higher than those with associate degree.The level of trust of teachers working in kindergartens in th principles was higher than that of the teachers working in primary schools; The level of trust of the teachers working in the high school in the principles was obtained higher than that of the primary and secondary school teachers;The level of trust of the teachers working in the high school and secondary school in the colleagues was obtained higher than that of the primary school teachers;The level of trust of the teachers working in kintergartens in the skateholder was obtained higher than that of the high school teachers. Democratic attitude variable, total scores of the organizational trust and trust in principles, trust in colleagues, trust in stakeholders show a positive relationship with a high level. The Democratic attitudes of school principals is a significant predictor of teachers' 'perception of organizational trust.