Okul yönetiminin demokratiklik düzeyi ile öğretmenlerin psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırma, okul yönetiminin demokratiklik düzeyi ile öğretmenlerin psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada iki ve daha fazla değişken arasındaki değişimin varlığının belirlenmesi amaçlandığından, nicel araştırma desenleri içerisinde betimsel tarama modellerinden olan ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Karabük ili ve ilçelerinde bulunan MEB'e bağlı resmi ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 2615 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, bu okullarda görev yapan ve basit tesadüfî örnekleme yöntemiyle seçilen 833 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada Zencirci (2003) tarafından geliştirilen `Yönetimin Demokratiklik Düzeyi Ölçeği` ve Telef (2013) tarafından Türkçe geçerlik ve güvenirlilik çalışması yapılmış olan `Psikolojik İyi Oluş Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmanın veri analiz bölümünde ilk etapta ölçek sorularına verilen yanıtların frekans ve yüzdelik dağılımları bulunmuştur. Araştırmanın istatistik analizleri SPSS 14.ÖÖ0 programı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde frekans, yüzdelik dağılım, aritmetik ortalama, standart sapma, Kolmogorov Smirnov testi, Scheffe testi, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Levene's testi, Tamhane testi ve çoklu regresyon analizleri kullanılmıştır. Katılım, özgürlük ve özerklik alt boyutlarından oluşan Yönetimin Demokratiklik Düzeyi Ölçeği'nin çalışma grubuna uygulanması sonucunda, öğretmenlerin yöneticileri `çoğu zaman` demokratik algıladıkları görülmüştür. Cinsiyet değişkenine göre kadın öğretmenlerin yönetimi demokratik bulma düzeylerinin erkek öğretmenlerden daha yüksek olduğu görülmüştür. Medeni durum, mesleki kıdem değişkenlerine göre, çalışma grubu öğretmenlerinin algılarında anlamlı bir farklılık meydana gelmemiştir. Öğrenim durumu değişkenine göre lisans mezunu olan öğretmenlerin, lisansüstü öğrenime sahip öğretmenlere göre yönetimi demokratik bulma düzeyleri daha yüksek çıkmıştır. Okul türü değişkeninde, ortaokulda görev yapan öğretmenler, lisede görev yapan öğretmenlere göre yönetimi daha demokratik bulmuşlardır. Bulunduğu okuldaki çalışma süresi 6 yıl ve üstünde olan öğretmenlerin yönetimi diğerlerine göre daha demokratik buldukları görülmüştür. Psikolojik İyi Oluş Ölçeği'nin çalışma grubuna uygulanması sonucunda, çalışma grubunu oluşturan öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin genel olarak `katılıyorum` düzeyinde olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkenine göre kadın öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin erkek öğretmenlerden yüksek olduğu görülürken, medeni durum, mesleki kıdem, öğrenim durumu ve okul türü değişkenleri açısından anlamlı farklılık bulunamamıştır. Bulunduğu okuldaki çalışma süresi 6 yıl ve üstünde olan öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeyleri diğerlerinden yüksek çıkmıştır. Branş değişkeninde de psikolojik iyi oluş düzeyinde anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Araştırma sonucunda okul yönetiminin demokratiklik düzeyi ile öğretmenlerin psikolojik iyi oluşları arasında pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı ilişki olduğu ve okul yönetiminin demokratiklik düzeyinin öğretmenlerin psikolojik iyi oluşlarının anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

This study is conducted to analyze the relationship between the levels of democracy in school administration and the psychological well-being of teachers. This study aims to understand the change between two and more variables. There fore relational screening method- a descriptive survey model- is used among various quantitative research designs. The population of the study consists of 2615 teachers working in the primary schools, secondary schools and high schools in the province of Karabük in the 2017-2018 academic year. The sample of the study is composed of 833 teachers who work in these schools; simple random sampling method is used. This research was designed with `The Levels of Democracy in School Administration Scale` developed by Zencirci (2003) and `Psychological Well-being Scale` accultured and accredited into Turkish by Telef (2013). In the data analysis section of the study, first the frequency and percentage distributions of the survey responses are described. All statistical analyses of the study are conducted through SPSS 14.0 program. Frequency, percentage distribution, arithmetic mean, standard deviation, Kolmogorov Smirnov test, Scheffe test, t-test, one way variance analysis (ANOVA), Levenemetiks test, Tamhane test and multiple regression analysis were used in the data analysis section of the research. As a result of the application of the school administration Level of Democracy Scale, which is composed of the sub-dimensions of participation, freedom and autonomy, to the working group, it was seen that teachers perceived administrators as democratic `very often`. When we look into the gender dynamics, perception of democratic governance in the schools is higher among female teachers than that of male teachers. According to the marital status and professional seniority variables, there is no significant difference in the perceptions of the working group teachers. According to the educational status variable, the teachers who have bachelor's degree perceive school administration more democratic than those with graduate education. According to the school type variable, the teachers working in the middle school find the management more democratic than the teachers working in the high school. It is seen that the teachers who have 6 years or more working time in the assigned school find administration more democratic than others. As a result of the application of the Psychological Well-being Scale to the study group, it was seen that the psychological well-being levels of the teachers constituting the study group are at the level of ` I agree`. According to the gender variable, female teachers' psychological well-being levels are higher than male teachers, while there are no significant differences in terms of marital status, vocational seniority, education level and type of school. Psychological well-being levels of teachers with a term of 6 years or more are higher than the others. There are also significant differences in the level of psychological well-being in the branch variable. As a result of research, this study argues that there is a positive relationship between the school administration's democratization level and the psychological well-being of the teachers and that levels of democracy of the school administration is a significant predictor of the psychological well-being of the teachers.