Üstün zekâlı olan ve olmayan ortaokul öğrencilerinin kariyer gelişimleri

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaokulda öğrenim görmekte olan üstün zekâ tanısı almış ve normal zekâ düzeyindeki 5. , 6. , 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişim düzeylerinin sosyo-demografik değişkenler açısından ve üstün olup olmama durumuna göre incelenmesidir. Sosyo-demografik değişkenler olarak cinsiyet, sınıf düzeyi, aile Algıladıkları Gelir Düzeyi, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi olarak belirlenmiştir. Araştırma, 2018-2019 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinde Beşiktaş ve Bahçelievler ilçesinde Bilim ve Sanat Merkezinde öğrenim gören 285 (129 kız; 156 erkek) üstün zekâlı öğrenci ile Bağcılar, Bahçelievler, Bayrampaşa, Sultangazi ilçelerinde (129 kız; 162 erkek) öğrenim gören normla zekâ düzeyindeki ortaokul öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerini toplamak için Schultheiss ve Stead (2004) tarafından geliştirilen, Türkçe'ye uyarlaması Bacanlı, Özer ve Sürücü (2007) tarafından yapılan `Çocuklar İçin Kariyer Gelişim Ölçeği (ÇKGÖ) ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve iki yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular değerlendirildiğinde kariyer gelişimi toplam puanları ile üstün zekâlı öğrencilerin cinsiyet, sınıf düzeyi, aile gelir durumu, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu değişkenleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Üstün zekâlı kız öğrencilerin denetim odağı puanı ile erkek öğrencilerin puanı arasında kız öğrencilerin lehine bir farklılık tespit edilmiştir. Sınıf düzeyi değişkeni incelendiğinde 5-7, 5-8, 6-7 ve 6-8. sınıflar arasında denetim odağı alt boyutuna ilişkin anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Benlik alt boyutunda ise 5-8. Sınıflar ve 7.-8. Sınıflar arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin kariyer gelişimi toplam puanları ile cinsiyet, sınıf düzeyi, aile gelir durumu, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu değişkenleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin ölçeğin alt boyutları olan bilgi, merak/araştırma, ilgiler, denetim odağı, anahtar figürler, zaman perspektifi ve planlama aldıkları toplam puanlar ile cinsiyet, sınıf düzeyi, aile gelir durumu, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu değişkenleri arasında anlamlı bir fark belirlenememiştir. Sınıf düzeyi değişkeni ile benlik kavramı alt boyutunda ise anlamlı fark bulunmuştur. Bulgular literatür çalışmalarına dayandırılarak tartışılmış ve öğrencilerin potansiyellerini ortaya çıkarabilecekleri meslekleri erken tespit etmeleri, kariyer gelişimlerine daha erken dönemlerde başlayabilecekleri ortamların oluşturulması, okullardaki rehberlik birimlerinin kariyer gelişimini destekleyici programların geliştirilmesi ve nitelikli bir biçimde uygulanabilmesi gibi öneriler sunulmuştur

The aim of this study is to examine the career development levels of 5th, 6th, 7th and 8th-grade students in secondary school who have been diagnosed with superior intelligence and who have normal intelligence level in terms of socio-demographic variables and whether they are superior or not. As socio-demographic variables; gender, class level, family income level, maternal education level, and paternal education level were determined. The study was conducted in the academic year of 2018-2019 with 285 gifted students (129 girls; 156 boys) studying at the Science and Art Center in the city of Beşiktaş and Bahçelievler and with 291 normal intelligence students (129 girls; 162 boys) studying at the Science and Art Center in the city of Bağcılar, Bahçelievler, Bayrampaşa, and Sultangazi in İstanbul. The research data were collected through personal information form and the `Childhood Career Development Scale (CCDS)` developed by Schultheiss and Stead (2004) and adapted into Turkish by Bacanlı, Özer, and Sürücü (2007). In the analysis of the data, t-test, one-way analysis of variance (ANOVA) and two-way analysis of variance were used. When the findings of the study were evaluated, there was no significant difference between the total scores of career development and the variables of gender, class level, family income level, maternal education level, and paternal education level of the gifted students. There was a difference in the favor of female students between the scores of locus of control of the gifted female students and the scores of the male students. When the class-level variable was examined, there was a significant difference concerning the sub-dimensions of locus of control among 5-7th, 5-8th, 6-7th, and 6-8th grades. Also in the sub-dimension of self, a significant difference was found between 5-8th and 7-8th grades. There was no significant difference between the total scores of career development of the gifted and non-gifted students and the variables of gender, class level, family income level, maternal education level, and paternal education level. There was no significant difference between the total scores of the gifted and non-gifted students related to knowledge, curiosity/research, interests, locus of control, key figures, time perspective and planning, which are sub-dimensions of the scale, and the variables of gender, class level, family income level, maternal education level, and paternal education level. A significant difference was found in the self-concept sub-dimension and the class-level variable. The findings were discussed based on the literature and some suggestions were made such as the early selection of the professions by the students to reveal their potentials, creating environments where students can start their career development earlier, developing and implementing qualified programs that support the career development of the guidance units in schools.