Ortaokul öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin iş doyum düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Ayrıca bu amaç doğrultusunda öğretmenlerin iş doyumları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki demografik değişkenlere (cinsiyet, yaş, medeni durum, branş, kıdem) göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği belirlenmeye çalışılmıştır.Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmış olup araştırma evrenini; 2015-2016 eğitim- öğretim yılında Kayseri ili merkez ilçeleri Kocasinan, Melikgazi, Talas ilçelerinde ortaokullarda görev yapan 3928 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklemin belirlenmesinde basit seçkisiz örnekleme (simple random sampling) yöntemi esas alınmıştır. Basit seçkisiz örnekleme yöntemine göre belirlenen 400 öğretmene ölçekler uygulanmış, bu ölçeklerden 380'i geri dönmüştür. Ölçek uygulama yönergesine uygun biçimde doldurulan 325 ölçek değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada DiPaola ve Hoy (2005) tarafından geliştirilmiş ve Taşdan ve Yılmaz (2008) tarafından Türkçeye uyarlanmış olan örgütsel vatandaşlık ölçeği ile Taşdan ve Tiryaki (2010) tarafından geliştirilen iş doyumu ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 24 programında analiz edilmiştir. Verilerin analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma, ANOVA testi, t-Testi, korelasyon ve regresyon analizi istatiksel teknikleri kullanılmıştır. Ortaokul öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ortaokul öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin cinsiyet, medeni durum, branş ve kıdem değişkenleri açısından anlamlı farklılığının bulunmadığı belirlenmiştir. Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarının katılıyorum düzeyinde olduğu yani örgütsel vatandaşlık davranışlarını sıkça ortaya koydukları görülmüştür. Cinsiyet değişkenine göre erkek ve kadın ortaokul öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları arasında anlamlı farklılık oluştuğu görülmüştür. Ortaya çıkan anlamlı farklılığın kadınlar lehine olduğu görülmektedir. Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları düzeylerinin medeni durum, branş ve kıdem değişkinleri açısından anlamlı farklılığın bulunmadığı belirlenmiştir. Ayrıca ortaokul öğretmenlerin iş doyum düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur. İş doyumunun örgütsel yaşam ve birlikte çalışılan kimseler alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında orta düzeyde, ücret ve gelişme olanakları ile düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları düzeyi pozitif yönde değişim gösterdiğinde örgütsel yaşama yönelik, ücrete ve gelişme olanaklarına yönelik ve birlikte çalışılan kimselere yönelik iş doyumu da artış göstermektedir. Örgütsel vatandaşlık davranışları düzeyi negatif yönde değişim gösterdiğinde örgütsel yaşama yönelik, ücrete ve gelişme olanaklarına yönelik ve birlikte çalışılan kimselere yönelik iş doyumu da azalma göstermektedir. Yapılan regresyon analizinde iş doyumu alt faktörlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarının %21.4'ünü yordadığı belirlenmiştir. Bu sonuç, iş doyumunun örgütsel vatandaşlık davranışları açısından önemli bir faktör olduğunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: İş Doyumu, Örgütsel Vatandaşlık Davranışları, Öğretmen, Ortaokul Sayfa Sayısı: 115Danışman: Doç. Dr. Cevat ELMA

The aim of this study is to determine the relationship between job satisfaction levels and organizational citizenship behaviors of teachers working in secondary schools. Also for this purpose, it was tried to determine whether the relationship between job satisfaction and organizational citizenship behaviors of teachers differed according to demographic variables (gender, age, marital status, branch, seniority).The research is designed in the relational survey model and the research population consists of 3928 teachers who work in secondary schools in Kocasinan, Melikgazi and Talas, central districts of Kayseri in 2015-2016 academic year. Simple random sampling method was used to determine the sample. Scales were applied to 400 teachers determined according to simple random sampling method, 380 of them returned. 325 scales filled in according to the scale implementation directive were taken into consideration. In this study, organizational citizenship scale developed by DiPaola and Hoy(2005) and adapted to Turkish by Taşdan and Yılmaz (2008) and the job satisfaction scale developed by Taşdan and Tiryaki (2010) were used. The data were analyzed in SPSS 24 program. In the analysis of data; arithmetic mean, standard deviation, ANOVA test, t-test, correlation and regression analysis statistical techniques were used. It was determined that the job satisfaction levels of secondary school teachers were moderate. It was determined that job satisfaction levels of secondary school teachers were not significantly different in terms of gender, marital status, branch and seniority variables. It was seen that secondary school teachers' organizational citizenship behaviors are at the level of agreeing, that is to say, they exhibit their organizational citizenship behaviors frequently. It was seen that there was a significant difference between the organizational citizenship behaviors of male and female secondary school teachers according to the gender variable. It was seen that the significant difference is in favor of women. It was determined that there was no significant difference in terms of marital status, branch and seniority variables. In addition, a positive relationship was found between the job satisfaction levels of secondary school teachers and organizational citizenship behaviors. It was found a positive relationship between organizational life and working together sub-dimensions of job satisfaction and organizational citizenship behaviors at a moderate level and between wages and development opportunities sub-dimensions at a low level. When the level of organizational citizenship behaviors of secondary school teachers changes positively, job satisfaction towards organizational life, wages and development opportunities and co-workers also increase. When the level of organizational citizenship behaviors negatively changes, job satisfaction towards organizational life, wages and development opportunities and job partners also decrease. In the regression analysis, it was determined that job satisfaction sub-factors predicted 21.4% of organizational citizenship behaviors. This result shows that job satisfaction is an important factor in organizational citizenship behaviors.Key Words : Job Satisfaction, Organizational Citizenship Behaviors, Middle School Number of Pages: 115Advisor: Doç. Dr. Cevat ELMA