Türkiye`de iç göç ve gündelik hayat: İstanbul örneklemi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de 1980 ile 2000 yılları arasında yaşanan ve `zorunlu` olarak nitelendirilen göçün gündelik hayat üzerine etkileri kapsamlı olarak değerlendirilmiş ve bu 20 yıllık dönemin (özellikle 1990 ile 2000 yılları arasındaki 10 yıllık dönem) kendine özgü şartları detaylı olarak irdelenmiştir. Bu bağlamda çalışmadaki temel araştırma soruları: `Göç öncesi, süreci ve sonrası gündelik hayatta bireylerin fizikî ve sosyo-ekonomik koşulları nelerdir ve bu koşullarda hangi zorluklar yaşanmıştır?` ve `Göç öncesi ve sonrası yaşanan yaygın sağlık sorunları nelerdir ve sağlık hizmetlerine ulaşım nasıl olmuştur?` şeklinde sıralanabilir. Araştırmanın örneklemini 1980 ve 2000 yılları arasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden göçle İstanbul'a gelmiş 160 katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcıların çoğunluğu (%93) 1990 yılından sonra yaşadığı bölgeden göç etmiş; ancak bahsi geçen yıllarda son olarak İstanbul'a göç etmiş olmaları esas alınmıştır. Göç deneyimini değerlendirmek için 127 sorudan oluşan anket, yüz yüze uygulanmıştır. Anket soruları, göç üzerinde yapılmış araştırmalar incelenerek yaklaşık 3 aylık bir çalışma sonucunda oluşturulmuş ve İstanbul Kürt Enstitüsü tarafından Kürtçe'ye çevrilmiştir. Araştırmanın uygulanması ilk olarak İstanbul il/ilçe dernekleri ve İstanbul Kürt Enstitüsü aracılığı ile ulaşılan katılımcılarla gerçekleştirilmiş, daha sonra örneklem kartopu yöntemi ile genişletilmiştir. Katılım, İstanbul'un birçok ilçesinden karışık olarak gerçekleşmiştir. Bulgular göstermiştir ki, katılımcılar, göç etmeden önce de bulundukları illerde su, kanalizasyon, elektrik, haberleşme, atık çöp, ısınma, imar, ulaşım sorunları ile can güvenliği ve ekonomik güvence, asfalt yol, iş yeri, sağlık ocağı, okul, televizyon vericisi bulunmamasından ve doğal afetler ile yapılan operasyonlardan doğan pek çok sıkıntıyı yaşamak zorunda kalmışlardır. Aynı şekilde katılımcıların göç sürecinde de manevî birçok zarara uğradıkları görülmüş; göç sonrasında birtakım sıkıntılar azalmış olsa da bunların yerine; şehre uyum sağlamada ve ekonomik alanda zorlanma, kültürel açıdan arada kalmışlık, sağlık güvencesi artmasına rağmen halen yeterli olmaması, ulaştıkları sağlık kuruluşlarında hizmet alırken `dil` bilmezlikten dolayı kendilerini ifade etmede yaşadıkları problemler şeklinde özetlenebilecek yeni sorunlar ortaya çıkmıştır. Katılımcıların bu sorunlarla birlikte ve bunlara rağmen İstanbul'a alışmaya çalıştıkları görülse de, bu durumun memleket özlemini yoğun olarak duymalarının önüne geçmeye yetmediği gözlemlenmiş; yapılan araştırmada tüm bunların detaylı olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır.Anahtar Kelimeler: İç göç, Kürtçe, Sağlık, Eğitim, Fiziki koşullar

The present study explores the `forced` migration that took place between 1980 and 2000 in Turkey, and its impact on daily lives of migrants with a particular focus on the experiences of those who migrated during 1990s. The main research questions of the study are: `What are the physical and socio-economical conditions and difficulties that migrants facedbefore, during and after their migration?` and`What are the health and services related problems that migrants experienced before and after migration?` The sample consists of 160 participants who migrated from the Eastern and Southeastern parts of Turkey to Istanbul between the years of 1980 and 2000. Although some of these participants had multiple migration experiences, this research focused on their experiences in their final destination, Istanbul. A face to face survey of 127 items was conducted with all participants. Survey items were generated in Turkish based on an analysis of previous surveys on internal migration with similar participant groups. The questionnaire was also translated into Kurdish by the Istanbul Kurdish Institute and interviewes were conducted either in Turkish or Kurdish based on the partcipants' language preference. At the beginning of the study, participants were invited to the study via local civil society organizations, particularly the Istanbul Kurdish Institute.Then the snowball technique was used to target the same population. The findings indicated that before their migration the participants had a number of problems related to water and power supply, sewer and heating systems, waste management, communication and transportation. Pre-migration lives were also characterized by the lack of economic and physical security andissues about accessing to health and education services. Participants had various problems in their daily lives after their migration to İstanbul, too. These problems included difficulties in adapting to the new environment, especially economichardship, cultural problems, and problemsdue to their lack of competence in Turkish especially at receiving health services. KeyWords: Internal migration, Kurdish language, health, education, physical conditions