İranlı devlet adamlarının İlhanlı idarî sistemi içerisindeki rekabetler

Abstract

Cengiz Han tarafından kurulan Moğol İmparatorluğu izlediği yayılmacı politika sayesinde on üçüncü yüzyılda Yakın ve Orta Doğu coğrafyasında etkili bir güç olarak kendini göstermiştir. İzlenen bu politika sayesinde Moğollar ile Türk- İslâm dünyası arasında kültürel ve kurumsal etkileşimler meydana gelmiştir. Moğol ardıl devletleri Çağatay Hanlığı, Altınordu Hanlığı ve İlhanlı Devleti de siyasî yapılarını oluştururken bulundukları coğrafyada temasta oldukları devletlerden etkilenmişlerdir.İlhan Hülegü'nün batı seferleri neticesinde Tebriz merkezli İlhanlı Devleti kurulmuştur. İlhanlı Devleti'nin örnek aldığı ve İranlı yerli aristokrat zümre ile desteklediği kurumlardan ön plana çıkanı devlet idaresidir. Özellikle idarî ve malî alanda bu zümreden yararlanılmıştır. Bu nedenle tezimizde devlet yönetiminde en mühim yere sahip vezâret makamında görevli olan vezirler arasındaki ihtilafları üç ana başlık altında incelemeye çalıştık. Şahsî bağlantılar temelinden Moğol idâresindeki vezâret makamının muhtelif niteliklerini ortaya koyduk.

Mongols Empire, which was established by Chingiz Khan, appearenced with efficient power by means of following expansionist policy in Middle- Near East in thirteenth century. Because of this policy cultural and institutional interactions between Mongols and Turks- Islamic World occured. When Khanetes of Chaghatay, Altınordu and Ilkhan being successors of Mongols were constituting their policies, they were influenced by states which contacted with the Khanetes in their landes.Ilkhanid State whose capital was Tebriz was established in consequence of Ilkhan Hulegu's west campaings. The state administration is an prominent institution which Ilkhanids took example and supported with Iranian local aristocrats. Especially this community was utilised in govermental and economical fields. Therefore we try to examine the controversies between vezirs being in charge of vezâret office which was the most important place in state administration under three main topics. We deduce various qualities of vezâret office in Mongols administration from individual connections.