Teknoloji tabanlı kontrol sistemlerinin personelin bireysel performans, iş tatmini ve motivasyon üzerindeki etkileri: Taşımacılık sektöründe bir uygulama

Abstract

Üretim ve pazarlama şirketlerinin, müşterilerine doğru zamanda, doğru fiyat ve doğru miktarlarda hizmet verebilmeleri açısından taşımacılık sektörü özel bir öneme sahiptir. Ulaşım ve iletişim teknolojilerinde yaşanan her türlü gelişmeye rağmen taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren işletmeler halen emek yoğun yapıdadırlar. Taşımacılık faaliyetinde bulunan işletmeler teknolojik gelişmelere uyum sağlamak ve çalışanların motivasyonu ile bireysel performansını artırmak gayretinde ve buna bağlı olarak çalışanın performansını etkileyecek teknolojik gelişmelere yapılan yatırımlar ile de hizmet kalitesini artırmayı hedeflemektedirler.Bu bağlamda, son on yıl içerisinde gelişen ve taşımacılık sektöründe yoğun bir şekilde kullanılan araç ve yük takip sistemleri, yüklerin doğru zamanda doğru adrese teslim edilmesi ve düşük maliyetle en iyi hizmetin verilmesi amacıyla kullanılan teknoloji tabanlı kontrol sistemlerden biri haline gelmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan söz konusu gelişmeler işletmelere rekabet avantajı sağlamakla birlikte çalışanların performansı üzerinde gerek iş yükünün gerekse sürekli izlenmenin getirdiği stres nedeniyle olumsuz sonuçlar da oluşturabilmektedir. Bu çalışmada özellikle, firma dışında çalışanları takip etmeye imkan sağlayan ve konumlama teknolojileri arasında yerini alan Araç Takip Sistemlerinin; personelin izlenmesine imkan sağlayan süreci ve bu sürecin spesifik olarak uzun yol taşımacılığı operasyonlarında çalışan `sürücüler` üzerindeki psikolojik ve sosyolojik etkileri merak konusu olduğundan, Türkiye'de kurulu ve kara yolu taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren firmalarda çalışan sürücüler çalışmanın hedef kitlesi olarak belirlenmiştir.Türkiye'de kara yolu taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren firmalarda, uzun yol taşımacılığı operasyonlarında çalışan sürücüler üzerinde bir anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışmasıyla, taşımacılık sektöründe çalışan sürücülerin görev esnasında sürekli izlenerek kontrol altında tutulması ve takip edilmesine imkân sağlayan araç takip sistemleri, bu sistemlerin firmalara sağladığı avantajlar ve çalışan sürücüler üzerindeki etkilerin düzeyi incelenmiştir. Söz konusu sistemlerin sürücüler üzerindeki etkileri anket yöntemi ile tespit edilmiştir. Bu amaçla, ülkemizde karayolu taşımacılığı faaliyetinde bulunan 246 adet işletmeden temin edilen ve 707 anketten oluşturulan veri seti SPSS 15 istatistiksel paket programı ile analiz edilmiştir. Anketlerden elde edilen verilerin analizi neticesinde teknoloji tabanlı kontrol sistemlerinin çalışanın iş yeri davranışları üzerinde etkileri olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Bireysel Performans, İş Tatmini, Motivasyon, Teknoloji Tabanlı Kontrol Sistemleri, Taşımacılık Sektörü

The transport sector has a particular importance for production and marketing companies to be able to serve their customers at the right time, right price and in the right quantities. Businesses operating in the transport sector are still labor-intensive despite all kinds of developments experienced in transportation and communication technologies. Businesses engaged in transportation make an effort to adapt to technological developments and to increase the motivation and individual performance of the employees and accordingly aim to increase the quality of service along with the investments made in technological developments that will affect employee performance.In this context, vehicle and cargo tracking systems, which have improved in the last decade and are heavily used in the transport sector, have become one of the technology-based control systems used to deliver cargo at the right time to the right addresses and to provide the best service at low cost. The said developments experienced in information and communication technologies may lead to negative consequences because of the stress on the performance of the employees caused by both work-load and continuous monitoring although they provide competitive advantage to businesses. In this study, drivers working in companies established in Turkey and operating in the road transport sector have been determined as the target population of the study because especially the Vehicle Tracking Systems that allow to keep track of the employees outside the company and are among positioning technologies, the process that allows staff monitoring and the psychological and sociological effects of this process on `drivers` working specifically in long-distance transport operations have been an object of interest.A questionnaire study was carried out on drivers working in long-distance transport operations in companies operating in the road transport sector in Turkey. Vehicle tracking systems that enable to keep drivers working in the transport sector under control by continuous monitoring and to follow them during their duties, the advantages provided by these systems to companies, and the level of the effects on working drivers were examined by the questionnaire study. The effects of the systems in question on drivers were determined by the questionnaire method. For this purpose, the data set which was obtained from 246 businesses engaged in road transport operations in our country and was composed of 707 questionnaires was analyzed by SPSS 15 statistical package program. As a result of analysis of the data obtained from the questionnaires, it was determined that the technology based control systems have effects on the workplace behavior of employees.Keywords: Individual Performance, Job Satisfaction, Motivation, Technology Based Control Systems, Transport Sector