Hibrit iş özellikleri kuramı çerçevesinde mavi yakalı çalışanların iş motivasyonu

Abstract

Araştırmada hibrit iş özellikleri kuramı çerçevesinde `stres` ile `bağlılık` olgusu birleştirilerek işçi, operatör, mavi yakalı ve yan sanayi çalışanlarının motivasyonunu ölçmek amacı ile Türkiye'de en iyi üretim pratiklerine sahip işletmelerde rastgele seçilmiş 479 kişi ile anket çalışması yapılmış ve `yan sanayi çalışanı olması`, `iş tanım farklılıkları` ve `çalışma yılı` ile `motivasyon` arasında önemli bir ilişki bulunmuştur. Bakım-onarım, üretim, kalite-depo çalışanlarının sırasıyla motivasyon derecelerinin azaldığı, hibrit iş özellikleri kuramı ve diğer değişkenler ile motivasyon arasında güçlü bir ilişki saptanmıştır. Çalışma sonuçlarıyla algoritma denemesi yapılmış, öz yeterlik, özerklik, geribildirim, bağlılık ve streste anket sonuçlarına göre motivasyon derecesi hesaplanarak en yüksek dereceye bakılmıştır. Farklı hesaplama yöntemlerinde motivasyon derecesi 0.78'den (en yüksek: 1.00) aşağı düşmemiştir. Stresin motivasyona azaltıcı etki yaptığını göz ardı etmemek gerektiği ortaya çıkmıştır. Sonuçlar SPSS /LISREL İstatistik programları ile ile test edildilmiş olup test güvenilirliği 0.90 çıkmıştır. sonuçlarında tüm etkilerin karşılıklı etkileşimi hesaplanıp, etki dereceleri bulunmuştur. Geribildirim ve stresin motivasyona etkisinin diğerlerinden düşük çıkmıştır.Çalışmada hibrit iş özellikleri kuramı ve ona etki eden değişkenlerin mavi yakalıların motivasyonuna etkisinin oldukça yüksek olduğu saptanmıştır. Motivasyon olgusunun `vererek` değil, `üreterek` de olabilirliği sınanmış ve rekabette üstünlük, işte verimlilik ve hayatta mutluluk için motivasyon kaynağının günlük aktiviteler olduğu görülmüştür. Anahtar kelimeler: hibrit iş özellikleri, stres, örgütsel bağlılık, motivasyon, öz yeterlik, özerklik, geribildirim, yalın üretim, mavi yakalı çalışan

This study combines stress and relatedness within the framework of hybrid job characteristics theory to measure the motivation of laborers, operators, blue collar and ancillary workers. Results of survey with randomly selected 479 people in leading industrial corporations in Turkey showed a strong correlation between the workers' motivation and being an ancillary industry worker, differences in job description and years of work. Findings showed a decreasing motivation in maintenance, repair, production and quality-store workers, respectively; a strong link between motivation and hybrid job characteristics theory with other variables. An algorithm experiment was conducted with obtained results. The motivation degree was calculated with the results of survey on self-efficacy, autonomy, feedback, relatedness and stress, and the highest degree was analyzed. Different calculation methods showed the degree of motivation as 0.78 (max. 1.00). Study reveals the need not to disregard the mitigating impact of stress. Results, tested by SPSS/ LISREL statistics showed the test reliability as 0.90. Degree of impact was found by calculating an interaction of all variables in results. The impact of feedback and stress on motivation found to be lower than of other variables. The impact of hybrid job characteristics theory and other variables on the motivation of blue-collar workers was found to be quite high. The possibility of motivation by `producing`, rather than `giving` was tested and simple daily activities were found to be the source of motivation for successful competition, productive work and happy life.Keywords: hybrid job specifications, stress, relatedness, motivation, self-efficacy, autonomy, feedback, lean manufacturing, blue collar workers