Manas`ın Semetey kolunda (İsa Cumabek Uulu Varyantı) çekimli fiiller

Abstract

ÖZET Yapmış olduğumuz bu çalışmada, Manas destanının Semetey bölümünü Kırgız Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarıp, bu bölüm içerisinde yer alan çekimli fiilleri inceledik. Çalışmamızın başında Kırgız Türkleriyle ilgili genel bilgiler aktardıktan sonra Kırgız Türkçesi ve Kırgız edebiyatı ile birlikte Semetey bölümünde karşılaşılan ünsüzlerin özellikleri hakkında bilgiler verdik. Ayrıca Manas destanı, çevirisini yaptığımız Semetey bölümü ve bu bölümün anlatıcısı îsa CUMABEKOĞLU hakkında genel bilgiler verdik. Giriş bölümünü takiben `Çekimli Fiiller` başlığı altında, basit ve birleşik çekimler olarak, şahıs eklerini, şekil ve zaman eklerini bildirme ve tasarlama gruplarına göre inceledik. Çalışmamızın devamında ise `Fiil İşletme Ekleri` başlığı altında Kırgız Türkçesi gramerinde yer alan, aynı zamanda çevirisini yaptığımız Semetey bölümünde de karşılaştığımız sıfat-fıil ve zarf-fiilleri ayrı ayrı inceledik. Bu bölümün devamında `İsim Çekimi` başlığı altında isim fiilinin şimdiki zaman, görülen geçmiş zaman, duyulan geçmiş zaman ve şart kipi çekimlerini ele aldık. Bu bölümün sonunda Kırgız Türkçesinde soru ekinin kullanımıyla ilgili bilgiler verip Semetey bölümünde tespit ettiğimiz örneklerle çalışmamızın çekim bölümünü tamamladık. Çalışmamızın son bölümünde `Birleşik Fiiller` başlığı altında birleşik fiilleri: a. Düzenli birleşik fiiller, b. Düzensiz birleşik fiiller olmak üzere iki bölümde inceledik. Anahtar Kelimeler: Kırgız Türkçesi, Çekimli Fiiller, Manas Destanı, Semetey Destanı.

SUMMARY In that study that we did, we observed the inflextional verbs that take part in the section by transferring the Semetey Part from Kirghiz Turkish to Turkey Turkish. In the begening of the study, we informed general knowledge about Kirghiz Turks. Afterwards, together with Kirghiz Turkish and Kirghiz literature; we gave knowledge about the consonan charectereistics of Semetey part. Also, we gave knowledge about the epic of Manas, the part of Semetey which we traslated and gave information about Isa Cumabekoglu who is the teller of this part. In the following of the introduction part, under the tittle of `The inflextional Verbs`, we observed the personal suffixes, the conditional and time suffixes as compound and simple inflextion. Also, in this part, under the title of ` Noun inflextion`; we considered the noun inflextion of Simple Continous Tense, Simple Past Tense, Simple Present Perfect Tense and Conditional Sentences. Again ih this part; under the tittle of` Verb Managing Suffix` we observed under separete tittle the Semetey Part that we translated and the adjective-verbs, adverb-verbs which are used in common in Kirghiz Turkish. Besides, we give explanatory knowledge about the question marks usage in Kirghiz Turkish. İn the last part of the study, under the tittle of `Compound Verbs`, we examined the Compound Verbs in two parts; regular Compound Verbs and irregular Compound Verbs. Key Words: Kirghiz Turkish, The inflextional Verbs, The Epic of Manas, The Epic of Semetey. II