Niğde ili-Elmalı kasabası ve yöresi ağızları

Abstract

ÖZET Yüksek. Lisans Tezi NİĞDE İLİ-ELMALI KASABASI ve YÖRESİ AĞIZLARI Selami KARATEKİN T.C. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı Gün geçtikçe dünyanın globalleşesi, sanayileşmenin artması, kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması Anadolu ağızlarını yok olmakla karşı karşıya getirmektedir. Artık bütün ülkelerde ortak bir ağız oluşmakta dolayısı ile de bölge ağızları son demlerini yaşamaktadır. Böyle bir zamanda yapılan ağız araştırmalarının önemi büyüktür. İnceleme bölgemiz, Niğde İli'nin tamamını kapsamamaktadır. Ancak gerek Niğde İli ağzının bütün yönleri ile ortaya konmasında gerekse de Anadolu ve Rumeli ağızlan ile ilgili yapılan çalışmaların eksikliğini kapatma konusunda önemli bir çakıl taşı olacaktır. Bu çalışmada Niğde İli- Elmalı Kasabası ve Yöresi Ağızları'nın ses ve şekil bilgisi özellikleri ortaya konmuştur. İlk olarak bölgede, bölgenin ağız özelliklerini yansıtan kişiler tespit edilerek konuşmaları çeviriyazı ile yazıya aktarılmıştır.Türkiye Türkçesinden farklı olarak kullanılan sesler tespit edilerek bunların özelliklen açıklanmış, bunlar ünlü ve ünsüzsler olarak gruplandırılmıştır. Ünlü sesler; uzun ünlüler, kısa ünlüler, ikiz ünlüler, ünlü uyumu, uyum değiştirme, ünlü değişmeleri, ünlü düşme ye türemesi başlıkları altında incelenmiştir. Ünsüzlerin ise gösterdikleri hususiyetler açıklanmış ve ön ses ünsüzleri, ünsüz değişmeleri (Ön,iç ve son seste), ünsüz benzeşmesi, ünsüz düşme ve türemeleri, ikizleşmesi ve tekleşmesi incelenmiştir. Hece kaynaşması, hece yutumu ve bölge ağzının vurgu özellikleri ortaya konmuştur. Şekil bilgisi olarak öncelikle ekler ele alınmış bölgemizin yapım ve çekim ekleri ayrıntıları ile incelenmiştir. Şekil ve zaman ekleri de diğer incelemelerde olduğu gibi örnekleri ile açıklanmıştır. Bölgemiz ağızlarında kullanılan zamirler, sıfatlar, sıfat-fiiller, zarf-fiiller ve edatlar da örnekleri ile açıklanmıştır. Son olarak inceleme metnimizde anlamı bilinmeyen kelimelerin anlamlarını açıklamak üzere sözlük bölümü oluşturulmuştur.

ABSTRACT Thesis of Masters Degree THE DIALECTS OF ELMALI (Nİ?DE) AND IT'S SURROUNDIGS Selarni KARATEKİN T.C. Niğde University Social Science Institution Department of Turkish Language and Litareture Turkish Language Department The facts such as being as global of the world, increase of industrialization, becoming widespread of mass media cause Anatolian accents disappear day by day. Because there comes out a common accent in all countries, local accents gradually die. On such an occasion, accent investigations are of great importance. The area we investigate comprises the whole Niğde city. It will be an important gravel on the topics that making clear all points abaut the accent of Niğde city and compansating incompleteness of the previovs investigations abaut Anatolian and Rumeli accents. İn this study, saund and form features of Elmalı Town and Local accents in Niğde city is discussed. First of all, people that are representatives of the local area found, and their speeches are written down with translation.The sounds which are different from Turkey Turkish are painted out, and their features are discussed, and they are grouped as consonants and vowels. The vowels are investigated under the topics: stressd vowels, unstressed vowels, twin-vowels vowel harmony, changing harmony, vowel changes, disappearance of vowels and derivation of vowels: Characteristics of the consonants are explained, and front sound consonants, changes of consonants (in front, middle and end sounds) assimilation of consonants, disappearance of consonants, derivation of consonants, being twin-consonants and single consonants are investigated. Also syllable and local accent are studied. As form features, first of all, morphemes are studied derivational and inflectional suffixes of our area are investigated in detail. Form and time suffixes are also explained with examples like in other investigations. Pronouns, adjectives, adjectial verbs adverbal verbs and propositions that are used in our local accents are explained with examples, too. Lastly, there is a dictionary part in our investigation text in order to explain the meanings of unknown vocabularies.