Küresel finansal krizin 2008-2010 dönemi Türk merkezi yönetim bütçeleri üzerine etkisi

Abstract

2008 küresel krizinin etkileri Türkiye'de özellikle reel sektör üzerinde büyük ölçüde hissedilmiştir. Dış ve iç talebin düşmesi, finansman imkânlarının daralması ve beklentilerde oluşan kötüleşme nedeniyle Türkiye'de üretim, istihdam, ihracat gibi makroekonomik göstergeler kriz sürecinden olumsuz etkilenmiştir. Ekonomik aktivitelerde oluşan yavaşlama özellikle dolaylı vergilerde azalmaya neden olurken, kişi ve kurumların gelirlerinin/kazançlarının düşmesi de dolaysız vergilerde azalmaya sebep olmuştur. Ayrıca kriz döneminde talebi canlandırmak üzere izlenen genişleyici maliye politikaları kapsamında kamu harcamalarının artması ve vergi oranlarında indirime gidilmesi de kamu maliyesi performansında bozulmaya neden olan bir diğer faktördür. Makroekonomik göstergelerin seyrine paralel olarak, bu olumsuz yansımanın şiddeti, krizin etkilerinin görülmeye başlandığı 2008 yılında hafif derecede hissedilirken, krizin yoğun hissedildiği 2009 yılında büyük ölçüde derinleşmiş ve reel sektörün toparlama aşamasına geçtiği 2010 yılında ise oldukça azalmıştır. Bu çalışmada, 2008 küresel finans krizinin Türkiye'de 2008-2010 yılları merkezi yönetim bütçeleri üzerinde ne derece etkili olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır.Anahtar Kelimeler: Küresel Finansal Kriz, Merkezi Yönetim Bütçesi, Vergi Gelirleri

The effects of the global financial crisis of 2008 were felt especially in a large extent on the real sector in Turkey. Due to the decline of foreign and domestic demand, crunching of financial facilities and worsening of expectations, macroeconomic indicators in Turkey such as production, employment and export were negatively affected by the crisis. While the slowdown of economic activities led to a decrease, particularly, in indirect taxes, the decline in the income/earnings of the individuals and corporations led to a decrease in the direct taxes. Besides, the increase in public spending and decrease in tax rates, within the scope of expansionary fiscal policies which were implemented to stimulate the demand during the crisis, caused deterioration in fiscal performance. Depending on the course of macroeconomic indicators, while the intensity of this negative reflection was felt slightly in 2008 when the effects of the crisis just started to appear, it deepened in 2009 when the crisis felt enormously and lessened in 2010 when the real sector started to recover. In this study, it was intended to put forth to what extend the global financial crisis had an influence on 2008-2010 budgets of central government in Turkey.Key Words: Global Financial Crisis, The Central Government Budget, Tax Revenues